آیا بازگشت ترامپ به معنای پایان کار بی‌بی است؟

به گزارش اکوایران، یکی از تبلیغات انتخاباتی دونالد ترامپ به رأی‌دهندگان یهودی معطوف بود. در این تبلیغ سه زن یهودی نیویورکی به شیوه‌ای کلیشه‌ای از وضعیت جهان شکایت می‌کنند. یکی می‌گوید: «اسرائیل تحت حمله است. ضدیهودی‌گری به شکلی که هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم ببینم، رواج دارد». یکی از آن‌ها می‌گوید: «هیچ‌وقت ترامپ را دوست نداشتم، ولی حداقل او ما را امن نگه می‌دارد».

به نوشته اِسپِکتِیتر، تبلیغات انتخاباتی ترامپ برای جلب حمایت یهودیان بسیار هوشمندانه بود، زیرا به این نکته توجه داشت که بسیاری از یهودیان آمریکایی به طور سنتی، دموکرات بوده و برای رأی‌دادن به ترامپ باید مجبور می‌شدند که این کار را با اکراه انجام دهند. اما ترامپ، همان‌طور که خودش می‌گوید، «حامی» اسرائیل بوده و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این رژیم نخستین رهبر خارجی بود که پیروزی او را ستود: «تبریک به بزرگ‌ترین کامبک تاریخ».

بازگشت بی‌بی به آغوش یار

نتانیاهو پیام تبریک خود را با عبارت «با دوستی حقیقی» به پایان رساند. در واقع، رابطه این دو رهبر تاریخ پر فراز و نشیبی را طی کرده است. پس از آن که نتانیاهو پیروزی جو بایدن در سال ۲۰۲۰ را به رسمیت شناخت، او و ترامپ نزدیک به چهار سال با هم صحبت نکردند. در ماه آوریل، رئیس‌جمهور منتخب در مصاحبه‌ای با مجله تایم چندین‌بار به نتانیاهو تاخت. او نخست‌وزیر اسرائیل را به فاجعه اطلاعاتی ۷ اکتبر مقصر دانست و گفت که نتانیاهو از عملیاتی که قرار بود مشترکاً برای ترور سردار سلیمانی انجام شود، شانه خالی کرد. رئیس‌جمهور منتخب آمریکا او را فردی غیرقابل‌اعتماد می‌دانست که بدترین خصوصیت در دنیای ترامپ محسوب می‌شود.

در سفر تابستانی نتانیاهو به عمارت مارالاگوی ترامپ، آن‌ها روابط خود را احیا کردند. ترامپ بعدها در یکی از تجمعات انتخاباتی خود گفت که نتانیاهو تقریباً روزانه برای مشاوره با او تماس می‌گیرد. ترامپ گفته بود که اسرائیل باید موضوع جنگ با حماس را تمام کند. او همچنین حمله این رژیم به پیجرهای حزب‌الله را ستود. تمام این‌ها یادآور زمانی است که ترامپ قدس را به پایتختی اسرائیل به رسمیت شناخت، سفارت آمریکا را به آنجا منتقل کرد و از توافق هسته‌ای ایران خارج شد. اما همچنین معروف است که ترامپ رویکردی بده‌بستانی داشته و حمایت نظامی آمریکا از اسرائیل در سال گذشته به ۲۳ میلیارد دلار رسید. او همچنین گرایش به انزوا دارد و ممکن است این بار افراد وفادار به خود را در دولتش منصوب کرده تا بتوانند با سیاست خارجی مداخله‌گرانه آمریکا مقابله کنند. اما از همه مهم‌تر، او یک معامله‌گر بوده و این همان جایی است که نتانیاهو باید احساس خطر کند.

توافقی که هوا شد

یکی از بزرگ‌ترین و غیرمنتظره‌ترین پیروزی‌های دیپلماتیک دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، پیمان ابراهیم بود. ترامپ به دامادش جَرِد کوشنر گفته بود که باید در خاورمیانه صلح ایجاد کند. به طرز عجیبی، کوشنر توافقی برای عادی‌سازی روابط امارات متحده عربی و بحرین با اسرائیل به ارمغان آورد. گام بعدی منطقی این بود که عربستان سعودی هم رسماً روابطش با اسرائیل را عادی کند. پیش از ۷ اکتبر، دو طرف در حال نزدیک‌شدن به توافق بودند. اما حالا، بهای عربستان برای چنین توافقی تشکیل کشور فلسطین است؛ چیزی که نتانیاهو تمام زندگی سیاسی خود را صرف جلوگیری از آن کرد.

کوشنر و همسرش ایوانکا ترامپ گفته‌اند که به کاخ سفید بازنمی‌گردند، چون مشغول تبدیل‌شدن به میلیاردر هستند و صندوق سرمایه‌گذاری کوشنر پول‌های زیادی برای مدیریت دارد. اما در حالی که کوشنر نقشی رسمی در کمپین انتخاباتی پدرزن خود نداشت، گفته می‌شود که در پشت‌صحنه فعال بوده است.

آیا ترامپ می‌تواند از او بخواهد که دوباره، این‌بار به شکلی غیررسمی، کانال ارتباطی با رهبر سعودی‌ها باشد؟ احتمالاً این نقش غیررسمی برای کوشنر مناسب‌تر است؛ زیرا زمانی که ترامپ کاخ سفید را ترک کرد، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان دو میلیارد دلار به صندوق کوشنر داد و حالا نداشتن منصب رسمی، دریافت پول‌های سعودی برای کوشنر را راحت‌تر می‌سازد.

کوشنر و بن سلمان همیشه رابطه خوبی داشتند. اما متقاعد‌کردن ولیعهد برای کنارگذاشتن شرط تشکیل کشور فلسطین کار سختی خواهد بود. در ماه سپتامبر، بن سلمان با پافشاری بر موضع خود، گفت تشکیل فلسطین شرط هر توافق عادی‌سازی است.

عادی‌سازی به سبک ترامپ

زدن این حرف‌ها برای حاکم سنی اقتدارگرایی که دائماً باید چشمش به احساسات عمومی کشورش باشد که از تصاویر جنازه‌های کودکان در غزه و لبنان خشمگین بوده، ضروری است. اما خاندان سلطنتی سعودی در پیگیری منافع خود بی‌رحم هستند و کوشنر یا هر فرستاده دیگری بهترین کارت را در دست خواهد داشت: وعده یک پیمان دفاعی جدید با آمریکا.

چنین توافقی احتمالاً تنها در قالب معامله‌ای برای عادی‌سازی روابط سعودی-اسرائیل امکان دارد. در غیر این صورت، حتی یک اکثریت جمهوری‌خواه سنا هم ممکن است در تصویب تعهدات نظامی جدید آمریکا مشکل داشته باشد. احتمالاً سعودی‌ها به توافقی نیمه‌راه تن دهند که عبارت است از نقشه‌راهی به سوی تشکیل کشور فلسطین مستقل به جای تأسیس واقعی آن؛ زیرا خاورمیانه در آستانه یک جنگ فاجعه‌بار قرار دارد که می‌تواند کل منطقه را درگیر کند.

راه رسیدن به جنگی وسیع‌تر روشن است. ایران و اسرائیل درگیر چرخه تشدید تنش‌ها هستند. در اکتبر، ایران ۱۸۰ موشک بالستیک به سوی اراضی اشغالی شلیک کرد. اسرائیل نیز با حملات دقیق و نقطه‌ای به تأسیسات نظامی ایران، پاسخ داد. هنوز واکنشی به حمله اسرائیل صورت نگرفته، اما مقامات ارشد ایرانی گفته‌اند که پاسخ آن‌ها «سخت» و «غیرقابل‌تصور» خواهد بود. این‌ها ادبیات معمول تهران هستند، ممکن است ایران به این نتیجه برسد که برای نپذیرفتن شکست، باید اقدامی معتبر انجام دهد. سپس اسرائیل می‌تواند جنگ را گسترش داده و تأسیسات نفتی و برنامه هسته‌ای ایران را هدف قرار دهد.

چرخش ترامپی

احتمال دارد جنگ گسترده خاورمیانه‌ای در زمان ورود ترامپ به کاخ سفید شعله‌ور شود. شاید او احساس کند که آمریکا باید به نفع اسرائیل به جنگ ورود کند. اما ترامپ همچنین دوست دارد آمریکا را کاملاً از منطقه بیرون بیاورد. او یک بار گفت: «بدترین تصمیمی که کشور ما تا به حال گرفته این بود که وارد خاورمیانه شدیم».

ترامپ شخصیتی تغییرپذیر دارد و سخت است که پیش‌بینی کنیم بعداً چه خواهد کرد. چهار سال آینده برای رهبران خاورمیانه و سایر نقاط جهان سفر پرماجرایی خواهد بود. اما اگر الگویی ثابت وجود داشته باشد، این بوده که او جنگ‌طلب نیست. او از تمایل خود برای پایان‌دادن یک‌بار برای همیشه به درگیری‌های متعدد خاورمیانه سخن گفته تا آمریکا مجبور نشود هر پنج یا ده سال یک‌بار به منطقه بازگردد. این می‌تواند توافقی تاریخی باشد و اگر واقعاً به ایجاد کشور فلسطین بیانجامد، نتانیاهو به حقیقت گفته لورد پالمرستون پی خواهد برد که ملت‌ها متحدین و دوستان ابدی ندارند، بلکه تنها منافع همیشگی دارند.