دریایی که آرام نمی‌گیرد؛ برگه داغ پوتین در دریای سرخ

به گزارش اکوایران، با توجه به سقوط حکومت سابق سوریه در اوایل این ماه و ضربات اسرائیل به حزب‌الله بین ماه‌های سپتامبر و نوامبر، حوثی‌هاب یمن (با نام انصارالله) خود را به عنوان یک عضو ضروری از «محور مقاومت» تحت رهبری جمهوری اسلامی ایران معرفی کرده‌اند. تهران احتمالاً انصارالله را به عنوان یک متحد ارزشمندتر در برابر کمپین فشار حداکثری به رهبری ایالات متحده و تجاوزات اسرائیل علیه خود و منافعش در منطقه می‌بیند.

به نوشته جورجیو کافیرو، تحلیل‌گر مسائل منطقه‌ای، در تارنمای گالف اینترنشنال فوروم، با این حال، سوالات مهمی نیز در مورد رابطه در حال تحول انصارالله با روسیه، عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل که بیشتر از سایر اعضا آماده همکاری با حوثی‌ها در راستای منافع مشترک در مقابله با غرب است، وجود دارد.

از زمان آغاز کمپین ائتلاف نظامی به رهبری عربستان علیه جنبش حوثی در مارس 2015، روسیه با احتیاط به یمن نزدیک شده و سیاست عدم تعهد استراتژیک را در پیش گرفته است. این سیاست شامل تعامل با تمامی بازیگران عمده یمنی، انصارالله، دولت به رسمیت شناخته‌شده یمن توسط سازمان ملل، و شورای انتقالی جنوبی (STC) و هماهنگی نزدیک با عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عمان و جمهوری اسلامی ایران در خصوص وضعیت یمن بوده است.

دولت ولادیمیر پوتین تلاش کرده تا روابط مثبتی با تمام بازیگران کلیدی یمن و منطقه پیرامونی آن حفظ کند. «بازی کردن با همه طرف‌ها» رویکرد استاندارد روسیه در برخورد با درگیری‌های درون‌عربی است که در رویکرد مشابه روسیه در لیبی، فلسطین و سودان نیز مشاهده می‌شود.

اگرچه روسیه سیاست خارجی متعادل خود را در قبال یمن ترک نکرده است، اما همکاری آن با نیروهای حوثی به طور چشمگیری افزایش یافته که این امر نگرانی‌هایی را در میان دشمنان داخلی این گروه، به ویژه شورای انتقالی جنوب، ایجاد کرده است. روسیه در طول درگیری‌ها به طور محدود به حوثی‌ها کمک کرده است، از جمله تسلیحات سبک.

ویکتور بوت، فروشنده مشهور تسلیحات روسی که در سال 2008 دستگیر و از سال 2012 تا آزادی‌اش در تبادل زندانیان بریتنی گراینر در 2022 در ایالات متحده زندانی بود، اکنون دوباره به فعالیت پرداخته است. طبق گزارش وال استریت ژورنال، او در حال مذاکره بر سر فروش تسلیحات به ارزش 10 میلیون دلار احتمالاً با پشتیبانی دولت پوتین، به رژیم حوثی در صنعا است.

در نیمه دوم سال 2024، رسانه‌های غربی گزارش داده‌اند که مسکو در حال بررسی ارسال تسلیحات پیشرفته، از جمله موشک‌های ضد کشتی مافوق صوت یاخونت، به انصارالله است. اگر حوثی‌ها از این تسلیحات در حملات دریایی خود علیه کشتی‌های تجاری در دریای سرخ استفاده کنند، این امر یک تغییر عمده در درگیری‌ها خواهد بود و می‌تواند عواقبی برای عملیات‌های نظامی تحت رهبری ایالات متحده و بریتانیا در جهت جلوگیری از خشونت بیشتر حوثی‌ها داشته باشد. اگرچه هنوز مشخص نیست که آیا روسیه چنین موشک‌هایی را به انصارالله منتقل کرده است یا خیر، مقامات اطلاعاتی غربی و خاورمیانه‌ای ادعا می‌کنند که تهران در تلاش است تا این تحویل‌ها را تسهیل کند.

برخی گزارش‌ها مدعی‌اند که مسکو از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از ماهواره‌های خود برای ارائه داده‌های هدف‌گذاری برای حملات دریایی به کشتی‌های تجاری غربی به انصارالله استفاده کرده است.

در جبهه دیپلماتیک، روسیه با نمایندگان حوثی در خصوص امکان به رسمیت شناختن انصارالله به عنوان «دولت قانونی» یمن گفت‌وگو کرده است، گامی که موقعیت حوثی‌ها را در صحنه بین‌المللی به طرز چشمگیری تقویت خواهد کرد.

در ماه مارس، مقامات مسکو و پکن با همتایان حوثی خود در عمان دیدار کردند تا مسائل مختلف، از جمله به رسمیت شناختن دیپلماتیک، را بررسی کنند. در طول سال 2024، حداقل دو هیات از انصارالله به پایتخت روسیه سفر کردند تا با میخائیل بوگدانوف، فرستاده پوتین به خاورمیانه، و سایر مقامات ارشد در مسکو دیدار کنند.

هم‌راستایی با ایران و دشمنی با غرب

در یک سطح، روابط تقویت‌شده روسیه-حوثی‌ها باید حداقل تا حدی در زمینه افزایش همبستگی و همکاری‌های نظامی روسیه و جمهوری اسلامی ایران درک شود. همانطور که نقش فعال تهران در درگیری‌های اوکراین بر این مبنا است. با این حال، حمایت فزاینده مسکو از حوثی‌ها بیشتر به وضعیت کلی دشمنی‌های روسیه با ایالات متحده و دیگر دولت‌های غربی مرتبط است تا توافق مسکو-تهران.

حدود یک سال پس از آغاز کمپین ضدحوثی مشترک آمریکا و بریتانیا در یمن، مسکو این گروه را به عنوان یک برگ چانه‌زنی ارزشمند در برابر غرب می‌بیند. پس از مجوز دولت بایدن برای استفاده اوکراین از تسلیحات آمریکایی برای حمله به عمق سرزمین روسیه، کرملین احتمالاً «کارت حوثی‌ها» را به عنوان ابزاری مفیدتر در مقابله با منافع غرب در نزدیکی تنگه استراتژیک باب‌المندب خواهد دید.

علاوه بر این، به ادعای فایننشیال تایمز، ارتش روسیه در حال جذب نیروهای خارجی یمنی برای پیوستن به نیروهای خود در اوکراین است و به آن‌ها تابعیت روسی و مشاغل با درآمد بالا وعده داده است. این مزدوران یمنی، همراه با دیگرانی از کشورهای مانند هند و نپال، در خطوط مقدم در اوکراین جنگیده‌اند، که انگیزه اضافی برای روسیه برای برقراری روابط نزدیک‌تر با جناح مسلط یمن فراهم می‌آورد.

برای کرملین، بحران‌هایی که منافع غربی‌ها را در هر نقطه از جهان آسیب‌پذیر می‌کنند، می‌توانند به عنوان عاملی برای منحرف کردن توجه ایالات متحده و ناتو از درگیری اوکراین عمل کنند، که مزایای آشکاری برای تلاش جنگی آن‌ها در آنجا دارد.

با تبدیل شدن حملات دریایی حوثی‌ها به یک نگرانی عمده برای واشنگتن و دیگر پایتخت‌های غربی، در مسکو این باور وجود دارد که بحران امنیتی در دریای سرخ و خلیج عدن می‌تواند منابع آمریکا و بریتانیا را از اوکراین منحرف کند. اگر دولت دوم ترامپ بتواند با روسیه بر سر توقف درگیری‌های اوکراین به توافق برسد، واشنگتن احتمالاً از مسکو خواهد خواست که حمایت خود را از حوثی‌ها قطع کند.

با این حال، تا زمانی که چنین تفاهمی بین ایالات متحده و روسیه در مورد اوکراین حاصل نشود، انتظار می‌رود که کرملین به بهره‌برداری از آسیب‌پذیری‌های غرب در برابر حملات دریایی حوثی‌ها به نفع خود ادامه دهد. در حالی که آمریکا و متحدان آن مشغول هستند، روس‌ها با حمایت کره شمالی سعی می‌کنند پیش از شروع مذاکرات پیش‌بینی‌شده در سال 2025، دست بالاتری نسبت به دولت کی‌یف پیدا کنند.

پیش از 7 اکتبر، حوثی‌ها عمدتاً به حمایت‌های خارجی از جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان وابسته بودند. این گروه همیشه از منابع جدید کمک‌های خارجی فراتر از «محور مقاومت» تحت رهبری جمهوری اسلامی استقبال خواهد کرد و با توجه به وضعیت روسیه به‌عنوان یک قدرت جهانی با سلاح‌های هسته‌ای و کرسی در شورای امنیت سازمان ملل، واضح است که انصارالله تا چه حد فرصت‌های همکاری عمیق‌تر با مسکو را ارزشمند بداند.

اجتناب از مشکلات با حکام خلیج فارس

البته، حمایت روسیه از رژیم غیررسمی صنعا با چالش‌هایی همراه خواهد بود. مهم‌ترین شرط این کمک‌ها مربوط به منافع امنیتی شرکای روسیه در شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، به‌ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی است.

مسکو به‌طور نزدیک با ابوظبی و ریاض در زمینه امنیت دریای سرخ همکاری می‌کند. در عین حال، امارات نقش مهمی در کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌های غربی از زمان حمله مسکو به اوکراین در فوریه 2022 ایفا کرده است. دولت پوتین با صرف انرژی زیادی در راستای بهبود روابط روسیه با هر دو کشورتلاش کرده و حفظ این مشارکت‌ها برای کرملین اولویت بالایی دارد.

در نهایت، مسکو هیچ علاقه‌ای به ایفای نقش در تسهیل ازسرگیری دشمنی‌های حوثی‌ها علیه عربستان سعودی یا امارات متحده عربی ندارد. در عوض، دستورکار سیاست خارجی فزاینده هم‌راستای روسیه با حوثی‌ها در یمن به تلاش‌های مسکو برای به چالش کشیدن غرب و منافع حیاتی آن در و اطراف گوشه جنوب‌غربی شبه‌جزیره عربستن مربوط می‌شود.

در نهایت، روسیه در تلاش است تا در یمن یک توازن ظریف را حفظ کند.

با امید به اینکه از انجام اقداماتی که درهای روابط مثبت مسکو با شورای انتقالی جنوب و بقیه اعضای شورای رهبری ریاست‌جمهوری یمن را ببندد، اجتناب کند و در عین حال تلاش کند تا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس روابط روسیه-حوثی‌ها را به عنوان تهدیدی امنیتی نبیند، دولت پوتین مصمم است از قدرت انصارالله در یمن و توانایی آن‌ها برای تهدید منافع اقتصادی و ژئوپولتیکی کشورهای غربی بهره‌برداری کند.

با توجه به این‌که روابط مسکو و غرب در پایین‌ترین سطح خود از دوران پس از جنگ سرد قرار دارد، کرملین به دنبال به چالش کشیدن منافع واشنگتن و لندن در گوشه‌های مختلف جهان از طریق چنین تاکتیک‌هایی است. تا زمانی که جنگ در اوکراین ادامه دارد، یمن، دریای سرخ و خلیج عدن احتمالاً به‌عنوان یک نقطه داغ در دشمنی‌های روسیه و ناتو اهمیت بالایی خواهند داشت.