خراش بر نظم قدیم؛ بن‌بست سیاسی لبنان شکسته می‌شود؟

به گزارش اکوایران، اعلام نتایج انتخابات در لبنان نشان می‌دهد که بلوک سیاسی به رهبری حزب‌الله اکثریت خود را در پارلمان این کشور از دست داده است. روزنامه نیویورک‌تایمز با انتشار گزارشی به بررسی آرایش سیاسی در این کشور در شرایط جدید پرداخته است.

آزمون رهبران

به گزارش نیویورک‌تایمز، نتایج رسمی منتشر شده در روز سه شنبه حاکی از آن بود که رای‌دهندگان در لبنان، گروه حزب‌الله و متحدان سیاسی  را از کسب اکثریت پارلمانی محروم و 12 نامزد مستقل جدید را به کرسی مجلس رساندند.

انتخابات روز یک‌شنبه، اولین فرصتی برای رای‌دهندگان بود تا به شکل رسمی نسبت به عملکرد رهبران خود از زمان شروع یک بحران مالی شدید که به شدت از ارزش پول ملی کاست و اقتصاد را ویران کرد، قضاوت کنند. هم‌چنین این اولین انتخابات پس از انفجار مهیب در بندر بیروت در آگوست 2020 است که عموما به سوءمدیریت و فساد نسبت داده می‌شود و منجر به کشته شدن بیش از 200 نفر و آسیب فراوان به منطقه وسیعی از پایتخت شد.

خدشه بر ساختمان نظم سیاسی قدیم

در رقابت برای تصاحب کرسی‌های پارلمان 128 عضوی، احزاب سیاسی باسابقه شده و فعالان قدیمی -که بسیاری از لبنانی‌ها آن‌ها را به ویران کردن کشور متهم‌ می‌کنند- و طیفی از چهره‌های جدید که وعده تغییر را می‌دادند، حضور داشتند. نتیجه انتخابات چند آجر از ساختمان نظم قدیمی را کنار گذاشت، اما برای شروع بازنگری گسترده در مناسبات قدرت در این کشور کوچک مدیترانه‌ای، فاصله زیادی داشت.

به زودی، پارلمان جدید با وظیفه دشوار انتصاب نخست وزیر و کابینه جدید روبرو خواهد شد تا در جهت دستیابی به توافقنامه کمک‌رسانی صندوق بین‌المللی پول و خروج کشور از بحران اقتصادی که بانک جهانی آن را یکی از بدترین بحران‌های جهان در یک قرن و نیم گذشته توصیف کرده است، تلاش کند.

مهم‌ترین تغییر

نقشه کامل پارلمان تنها پس از تشکیل ائتلاف‌ها و آغاز روند قانون‌گذاری مشخص می‌شود و روند تشکیل دولت اغلب ماه‌ها طول می‌کشد. به نظر می‌رسد مهم‌ترین تغییر، از دست دادن اکثریت پارلمانی حزب‌الله و متحدانش از نسبت به آخرین انتخابات در سال 2018 باشد.

حزب‌الله علاوه بر نیروهای مسلح خود که می‌توانند قدرت‌شان را در خیابان‌های لبنان به نمایش بگذارند، وزرایی در دولت و نمایندگانی در پارلمان دارد که با تشکیل ائتلاف با احزاب دیگر، قدرت سیاسی را در دست دارند. در این انتخابات، اگرچه حزب‌الله ۱۳ کرسی در اختیار اعضای خود را حفظ کرد، اما برخی از احزاب سیاسی متحد آن کرسی‌های خود را از دست داده و ائتلاف از کسب ۶۵  برای حفظ اکثریت محروم ماند.

در انتظار یک بن‌بست سیاسی جدید؟

این واقعیت که هیچ حزب یا بلوکی اکثریت قاطع را به دست نیاورد، زمینه را برای بن‌بست سیاسی فراهم کرد که می‌تواند از تصویب قوانین لازم برای کاهش مشکلات کشور توسط پارلمان جلوگیری کند. صندوق بین‌المللی پول و کمک‌کنندگان بین‌المللی خواستار اصلاحات قابل توجهی قبل از ارائه کمک شده‌اند –اصلاحاتی که تاکنون هیچ یک از آن‌ها انجام نشده است.

روح تغییر در پارلمان

موضوع تازه این انتخابات حضور طیفی از نامزدهای مستقل بود که بسیاری از آن‌ها از درون یک جنبش اعتراضی بیرون آمدند که در پاییز 2019 آغاز شد و خواستار سرنگونی طبقه سیاسی بود. مجلس جدید شامل هشت زن است که یک رکورد به شمار می‌رود. دوازده نامزد مستقل هم موفق به کسب کرسی‌ شده‌اند که هم این یک رکورد است.

لیال بوموسی که به عنوان یک نماینده مستقل در رسیدن به پارلمان ناکام ماند در مورد تازه‌واردان گفت: «روح تغییر در داخل پارلمان لبنان دمیده شده است. اگر آنها موفق شوند در یک بلوک واحد متحد شوند، می‌توانند علیه بلوک‌های حزبی اقدام کنند».

سامی عطالله، مدیر مؤسسه ابتکار سیاسی، یک اندیشکده متمرکز بر لبنان، گفت که آنها می‌توانند پویایی جدیدی به پارلمان ببخشند. او گفت: «ما مجلسی موزاییک‌مانندی داریم و حضور چهره‌های جدید قابل توجه است زیرا می‌توانند ایده‌های جدید را دنبال کنند و جلوی ایده‌های مضر را بگیرند«. او گفت، اما تازه‌واردان چنان ایده‌های متفاوتی در مورد چگونگی اصلاح کشور دارند که مشخص نیست آیا می‌توانند با هم کار کنند یا خیر. تازه‌واردها باید با سیاستمداران مستقری که پیوندهای محکمی با سیستم بانکی دارند -که دولت اذعان کرده که 72 میلیارد دلار ضرر داده‌اند- مبارزه کنند.

نظم گارد قدیم

جنبش آزاد میهنی رئیس‌جمهور میشل عون، یک بلوک مسیحی مارونی و متحد حزب الله، مهم‌ترین گروهی بود که کرسی‌های خود را از دست داد. مجلس جدید موظف خواهد شد که پس از پایان دوره ریاست جمهوری آقای عون، 88 ساله، در اکتبر جایگزین را انتخاب کند. جبران باسیل، رهبر این حزب، نیروهای خارجی را عامل این ماجرا دانست. او در توییتر نوشت که این حزب با احزاب دیگر در حال جنگ نیست، بلکه با آمریکا، اسرائیل و متحدانش در حال جنگ است. ایالات متحده باسیل را به فساد متهم کرده و سال گذشته او را تحریم کرده است.

یکی دیگر از متحدان دیرینه حزب‌الله که کرسی خود را از دست داد، سیاستمدار دروزی، ویام وهاب، خطاب به هوادارانش نوشت: «متأسفم برای خیانت کسانی که دروغ را باور کردند و حقارت را بر آزادی ترجیح دادند». او خطاب به رای‌دهندگان نوشت: «یک سال دیگر از دستاوردهای نمایندگان خود به ما اطلاع دهید».

قوات لبنانی، یکی دیگر از احزاب مسیحی، به ریاست سمیر جعجع، فرمانده سابق جنگ داخلی لبنان که در سال 1990 پایان یافت، کرسی‌هایی قابل توجهی به دست آورده است. جعجع از مخالفان سرسخت حزب‌الله است که حمایت عربستان سعودی را با خود دارد. حزب او با 21 کرسی بزرگ‌ترین بلوک را به دست آورد.

بسیاری از سیاستمداران گارد قدیمی -از جمله دو نفر از کسانی که قاضی تحقیق کننده علت انفجار بندر بیروت، آنها را در ارتباط با انفجار متهم کرده بودند- موفق به کسب کرسی پارلمان شدند این دو مرد، علی حسن خلیل و قاضی زیتر، تلاش کردند تا تحقیقات را متوقف کنند و هر دو مجدداً انتخاب شدند.

انحراف در کارزار

بر اساس شمارش اولیه آرا، میزان مشارکت کمتر از انتخابات قبلی بود و تنها حدود 41 درصد از واجدین شرایط در داخل کشور شرکت کردند. تحلیلگران مشارکت کم را به بدبینی، مهاجرت و ناتوانی برخی از رای‌دهندگان در تهیه سوخت مورد نیاز برای بازگشت به شهرهای اجدادی خود، جایی که ملزم به رای دادن در آن هستند، نسبت دادند.

رای‌گیری همراه با بی‌نظمی بود، گروه‌های ناظر و کاربران رسانه‌های اجتماعی ویدئوهایی از حامیان احزاب را به اشتراک گذاشتند که مخالفان خود را آزار می دادند، رای دهندگان را در شعبه های رای گیری دنبال می کردند و با پول نقد و هدایای دیگر بر انتخاب‌های آنها تاثیر می‌گذاشتند. یک هیئت ناظر از سوی اتحادیه اروپا در گزارش اولیه‌ای که روز سه شنبه منتشر شد، این انتخابات را «پرجنب و جوش اما با موارد مختلف ارعاب، از جمله در رسانه‌های اجتماعی، و مواردی از ممانعت از فعالیت» توصیف کرد. این گزارش می‌گوید که انتخابات به دلیل «درآمدزایی بالای کمپین، جایی که فرهنگ کمک‌های غیرنقدی و مالی برای اهداف انتخاباتی رواج داشت»، منحرف شد.