مهرپویا علا
آخرین مطالب مهرپویا علا
انتقال پایتخت یا قربانی‌سازی اصالت به پای برنامه‌ریزی متمرکز اقتصادی
زندگی در تهران به دلایل گوناگون در ذهن ایرانی‌ها دارای مزیت شده است. تا زمانی که این مزیت تنها در تهران باشد نمی‌توان با صدور بخشنامه و طرح‌های کلان جلوی افزایش جمعیت این شهر و شهرهای اطراف آن را گرفت. گفته می‌شود اقتصاد ایران باید «دریامحور» بشود. قاعدتاً نخست کالا - آن هم کالای قابل عرضه در بازار جهانی - تولید می‌کنند، سپس برای جابه‌جایی آن‌ها اگر تأسیسات کنونی جوابگو نبودند به فکر تأسیسات تازه می‌افتند.
تصور «کمبود نقدینگی» و یکسان‌انگاری سرمایه و پول
ریشۀ گلایه‌ها پیرامون «کمبود نقدینگی» را باید در دو خطای مرتبط با یکدیگر جست‌وجو کرد: کسانی که چنین تصوری دارند اولاً به‌طور ناخودآگاه مفهوم «سرمایه» و مفهوم «پول» را معادل یکدیگر به کار می‌برند؛ و دوم اینکه به اقتصاد از نظرگاه مدیران بنگاه‌ها می‌نگرند – درحالی‌که نظرگاه مدیر بنگاه و نظرگاه تحلیل‌گر اقتصادی متفاوتند. این دو خطا چنان‌که توضیح می‌دهیم به یکدیگر مرتبط هستند.
آیا در حقوق و اخلاق نیز می‌توان از قوانین «طبیعی» سخن گفت؟
موری روتبارد، همچون دیگر باورمندان به نظریۀ حقوق طبیعی، معتقد بود در حقوق و اخلاق نیز می‌توان از قوانین «طبیعی» سخن گفت. قوانینی که آغازگر خشونت بودن در رابطه با دیگر انسان‌ها مصداق نقض آن‌هاست. به‌این‌ترتیب روتبارد تمایز شناخته‌شدۀ دیوید هیوم، فیلسوف تجربه‌گرای انگلیسی، میان گزاره‌های «است» و گزاره‌های «باید» و این ادعا را که نمی‌توان از گزاره‌های گروه اول، گزاره‌های گروه دوم را نتیجه گرفت، رد می‌کند. «جامعۀ لیبرتارین» از نگاه روتبارد جامعۀ مبتنی بر مناسبات صلح‌آمیز است که در مقابل جامعۀ غیرطبیعی یا همان جامعۀ مبتنی بر اعمال خشونت، غلبه و غصب قرار می‌گیرد.
چرا دستمزد رانندۀ هندی از رانندۀ سوئدی پایین‌تر است؟
ها-جون چانگ (1) نویسنده کتاب بیست‌وسه گفتار دربارۀ سرمایه‌داری می‌گوید، پایین‌تر بودن سطح دستمزد نیروی کار در کشورهای توسعه‌نیافته در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته در اغلب موارد اساساً ربطی به مسائلی از قبیل ناکارآمدی یا «تنبلی» نیروی کار در کشورهای توسعه‌نیافته ندارد. البته این عقیدۀ نادرست به‌راستی در میان کسانی رواج دارد، ولی نویسنده به‌طور مشخص اشاره‌ای نکرده که کدام «اقتصاددان بازار آزاد» چنین عقیده‌ای را وارد تحلیل‌های خود کرده است. در ادامه به‌طور مختصر توضیح خواهیم داد که چه توضیحی برای اختلاف سطح دستمزد دارند
شرکت سهامی تنها در خدمت منافع سهامدار است؟
اساس این گفتار که «شرکت سهامی تنها در خدمت منافع سهامدار است» بر پایۀ درکی نادرست از ماهیت بازار شکل گرفته است. چنین درک نادرستی به پیدایش تصور وجود یک دوگانگی دامن می‌زند که مطابق آن میان مصالح جامعه از یک طرف و منافع افراد تشکیل‌دهندۀ جامعه - که بازار آن را نمایندگی می‌کند - از طرف دیگر یا تضاد وجود دارد (مطابق نظر سوسیالیست‌های انقلابی) یا دست‌کم هماهنگی دائمی برقرار نیست. در نتیجه جامعه برای تداوم خود باید هر کجا که این ناهماهنگی محسوس می‌گردد قیودی را بر منافع افراد اعمال کند. بخش مهمی از فعالیت‌های پژوهشی که در چهارچوب دیسیپلین دانشگاهی اقتصاد انجام می‌شوند بدون وجود این پیش‌فرض موضوعیت خود را از دست می‌دهند.
اختراع ماشین لباس‌شویی مهم‌تر بود یا اینترنت؟
اکوایران: هدف اصلی ها جون-چانگ در گفتار چهارم کتاب (1) مقایسۀ میزان اهمیت و اثرگذاری اختراع انواع لوازم‌خانگی در اواسط قرن بیستم با معرفی اینترنت در اواخر همان قرن نیست
بازار آزاد وجود دارد؛ 23 خطای «ها جون چانگ» درباره سرمایه‌داری
اکو ایران: ها-جون چانگ، اقتصاددان کره‌ای و استاد مدرسۀ مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن است. آثار او در سال‌های اخیر مخاطبان گسترده‌ای را در سراسر جهان و از جمله در ایران به سوی خود جلب کرده‌اند. از عمده‌ترین دلایل شهرت فراگیر او انتقادهایی است که با بیانی قابل درک برای طیف گسترده‌تری از مخاطبان پیرامون آنچه «ایدئولوژی بازار آزاد» یا «نئولیبرالیسم» می‌خوانند مطرح می‌کند.
اتهامات سرمایه‌داری- آیا کپیتالیسم به همه چیز نگاهی پولی‌ساز دارد؟
اکوایران: بدون پول و قیمت نمی‌توان محاسبه اقتصادی انجام داد؛ اما بدون انجام مبادله، قیمتی شکل نمی‌گیرد که بعد بر اساس آن دخل‌وخرج موسسه را اندازه گرفت.
اتهامات سرمایه‌داری- آیا کپیتالیسم مصرف‌گرایی را ترویج می‌کند؟
اکو ایران: اگر اصطلاح چپ را معادل سوسیالیست‌ها و اصطلاح راست را معادل محافظه‌کاران در نظر بگیریم، می‌توان گفت ترویج مصرف‌گرایی از آن دست موارد اتهامی است که از ابتدای قرن نوزدهم میان اعضای هر دو سوی طیف سیاسی هواداران بسیار داشته است. البته تقبیح تجمل‌گرایی و اسراف‌کاری پیشینه‌ای به مراتب طولانی‌تر از متفکران اروپایی قرن نوزدهم داشت. با این حال متهم کردن سرمایه‌داری به ترویج این صفات ناپسند در میان عامه همزمان با گسترش مناسبات مبتنی بر آزادی مبادلۀ کالا و خدمات آغاز شد.
۱
۲