پیوستن بزرگ‌ترین توپ‌خانه اروپا به ناتو/ چگونه یک کشور کوچک اروپایی می‌تواند کابوس مسکو شود؟

به گزارش اکوایران، جنگ در اوکراین باعث تغییرات عمده در روابط بین‌الملل و چرخش‌های راهبردی قابل توجه در سیاست خارجه برخی از دولت‌ها شده است. از جمله این چرخش‌ها، می‌توان به پایان دادن سیاست بی‌طرفی از سوی کشورهای سوئد و فنلاند پس از گذشت دهه‌ها و درخواست عضویت در ناتو از سوی این کشورها یاد کرد. بلومبرگ طی گزارشی به پیامدهای پیوستن احتمالی فنلاند به پیمان آتلانتیک شمالی از حیث افزایش توانمندی‌های نظامی این ائتلاف پرداخته است.

فنلاند و جنگ سرد

طی ۳۰ سال گذشته، ارتش فنلاند که برای نبرد در اروپا طراحی شده بود، قدیمی و از مد افتاده به نظر می‌رسید؛ گویی جنگ سرد هیچ‌وقت تمام نشده بود. اما شرایط تغییر کرده است. پشت درهای خونین‌تر جنگ اروپا در اوکراین از زمان جنگ جهانی دوم، در حالی که فنلاند آماده پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی می‌شود، ارتش شمال بار دیگر وارد عرصه شده است. فرماندهان فنلاندی نیز نسبت به توانایی‌های خود در نبردی احتمالی، آگاه‌اند.

ژنرال تیمو کیوینن، فرمانده ارشد فنلاند در مصاحبه‌ای گفت: «برای این نوع از جنگی که اکنون در اوکراین در جریان است، توانایی دفاعی خاصی داشته و بر اساس سرانه، احتمالاً بیشترین حجم آتش در اروپا را نیز داریم».

تعلل ناتو

مقامات فنلاندی از طولانی‌شدن فرآیند عضویت در ناتو ابراز نارضایتی کردند. با گذشت چند ماه از دعوت فنلاند و سوئد به پیمان آتلانتیک شمالی، این دو کشور در منطقه به اصطلاح خاکستری گیر افتادند. به این معنی که بین بی‌طرفی یا بهرمندی از ماده ۵ دفاع جمعی ناتو، باید یکی را انتخاب کنند. کیوینن گفت: ما قبلاً شرایط لازم برای عضویت را کسب کرده‌ایم؛ هزینه‌کرد نظامی‌مان نیز با معیار ۲ درصدی ناتو هم‌خوانی دارد.

به جز دو کشور ترکیه و مجارستان، سایر ۳۰ عضو ناتو، به الحاق کشورهای شمال اروپا به این پیمان رأی مثبت دادند. مجارستان اخیراً اعلام کرد که تا سال آینده، موضوع را به پارلمان ارجاع نخواهد داد. ترکیه نیز با ادعای اینکه پناه‌دادن سوئد به حامیان سازمان‌های تروریستی کرد، تأیید عضویت آن را متوقف کرده است.

دیپلمات‌ها و مقامات ناتو به این باور رسیده‌اند که در نهایت، مجارستان و ترکیه موافقت خواهند کرد. آن‌ها خاطرنشان کردند که روند تصویب عضویت سوئد و فنلاند، همچنان یکی از سریع‌ترین‌ها در تاریخ این سازمان است. با توجه به اینکه فنلاند هنوز به طور کامل تحت پوشش ماده 5 قرار نگرفته است، تعهدات امنیتی بریتانیا، ایالات متحده و سایرین برای دفاع از کشورهای شمال اروپا قبل از عضویت کامل آن‌ها در ناتو، تهدیدات علیه کشورهای نوردیک را کاهش می‌دهد.

تأخیر عضویت فنلاند و سوئد، باعث نگرانی سه کشور منطقه بالتیک یعنی استونی، لتونی و لیتوانی نیز شده است. زیاد پیوستن این دو کشور شمالی به ناتو می‌تواند امنیت مناطق شوروی سابق که به سختی قابل دفاع هستند را تقویت کند و کنترل ناتو بر دریای بالتیک را نیز افزایش دهد.

اما دوبرابر کردن مرز زمینی ناتو با روسیه نگرانی‌های جدیدی به همراه دارد؛ مسکو نیز گفته است که پاسخ خواهد داد. نمی‌توان گفت که واکنش روس‌ها چه خواهد بود؛ زیرا بخش فنلاند در حال حاضر امن بوده و هرگونه اقدام روسیه به پراکندگی منابع و ظرفیت‌هایش منجر می‌شود.

ظرفیت نظامی منحصربه‌فرد

فنلاند تنها با ۵.۵ میلیون نفر جمعیت، نسبت به فرانسه و آلمان توپخانه بزرگ‌تری داشته و می‌تواند در زمان جنگ ۲۸۰ هزار سرباز را به خدمت بگیرد. اگرچه بیشتر آنها نیروهای ذخیره هستند، اما همچنان بیش‌تر از مقداری است که انگلیس در اختیار دارد.

ناوگان هوایی مک‌دانل داگلاس اف/ای -۱۸ هورنت فنلاند به همراه موشک‌های پیشرفته آمریکایی، در آینده‌ای نزدیک با ۶۴ فروند هواپیماهای اف - ۳۵ ای لاکهد مارتین جایگزین خواهد شد. در دریا نیز، فنلاند دارای نیروی دفاع ساحلی متمرکز، ناوگان آب‌های کم‌عمق مخصوص سواحل سنگی دریای بالتیک است. همچنین توانایی نبرد در قطب شمال و منطقه لاپلند را دارد که بزرگ‌ترین منطقه تمرین نبردهای هوایی در سه کشور نوردیک است.

تجربه تهاجم‌های گذشته از جناح شرقی فنلاند، انگیزه‌ای قوی ایجاد کرد تا این کشور، حتی بعد از فروپاشی شوروی نیز، دفاع از مرز ۱۳۴۳ کیلومتری خود با روسیه را حفظ کند. سایر کشورهای اروپایی، با باور به عدم تکرار جنگ‌های سرزمینی در اروپا، بخشی از دفاع سرزمینی خود را منحل کردند. 

کیوینن گفت: اما ما این کار را نکردیم. به گفته کیوینن، جنگ در اوکراین اهمیت فزاینده دفاع هوایی در جنگ‌های مدرن را پررنگ کرده است. وی گفت که سرمایه‌گذاری فنلاند در بخش هوایی، فراتر از 11 هواپیمای بدون سرنشینی است که در لیست توانایی‌های نظامی جهانی توسط مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن ذکر شده است.

وزارت امور خارجه آمریکا با فروش 323 میلیون دلار موشک هوا به هوا و هوا به زمین برای استفاده در جنگنده‌های فنلاند موافقت کرده و اعلام کرد فنلاند برای ادغام این تجهیزات به نیروهای خود هیچ مشکلی نخواهد داشت.

جنگ اوکراین همچنین اهمیت توپخانه را پررنگ کرد؛ فنلاند نیز در حال تقویت بیش‌تر نیروی توپخانه‌ای بزرگ خود است. ایالات متحده نیز قراردادی به ارزش 535 میلیون دلار برای تأمین مهمات ناوگان موشک‌انداز ام - ۲۷۰ فنلاند امضا کرد. این موشک‌ها، نسخه خودکِشنده و بزرگ‌تر سامانه چرخ‌دار HIMAR بوده که در جنگ اوکراین امتحانش را پس داده است. این کشور نوردیک به ناوگان هویتزرهای 155 میلی‌متری خود نیز خواهد افزود.

پایان جنگ سرد و کاهش قدرت رزمی اروپا

قابلیت‌های قدیمی و سنتی فنلاند در حوزه توپخانه و پیاده‌نظام، فنلاند را در میان متحدان ناتو متمایز می‌کند. بسیاری از کشورهای اروپایی، دکترین دفاع سرزمینی دوران جنگ سرد را در فاصله دهه ۹۰ میلادی و اوایل قرن ۲۱، کنار گذاشتند. در نتیجه، بودجه نظامی و تعداد سربازان کاهش یافت، تانک‌ها فرسوده شدند و ادوات توپخانه زنگ زدند.

کشورهایی که بخشی از ظرفیت نظامی خود را نگه داشتند، به یک نیروی جنگی کوچک‌تر اما حرفه‌ای و چالاک روی آوردند. برنامه سربازی اجباری فرانسه در سال ۲۰۰۱، سوئد در سال ۲۰۱۰ و آلمان در سال ۲۰۱۱ پایان یافت. بودجه نظامی اعضای ناتو تا سال ۲۰۱۴ نسبت به اوج جنگ سرد در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی، تا دو سوم کاهش یافت.

اما در سال ۲۰۱۴، الحاق کریمه توسط روسیه این روند را تغییر داد. در سال ۲۰۱۸، سوئد خدمت اجباری را از سر گرفت؛ فرانسه نیز در سال 2024 مجدداً آن را آغاز خواهد شد. امسال آلمان یک صندوق ویژه 100 میلیارد یورویی (107 میلیارد دلاری) برای تکمیل هزینه‌های دفاعی در سال‌های آینده ایجاد کرد تا از محدودیت‌های استقراضی قانون اساسی دوری کند.

این مسیری است که فنلاند هیچ‌وقت در آن نبوده است؛ عمدتاً به این خاطر که در سال 1917 از روسیه استقلال‌یافته و پس از تهاجم وحشیانه شوروی در سال ۱۹۳۹، تنها ۱۱ درصد از خاکش را از دست داد. کیوینن گفت: ما فنلاندی‌ها به خاطر تاریخمان آمادگی بالایی داریم.