مناقشه جدید ایران و آژانس بر سر فردو؛ گره برجام کورتر شد؟

به گزارش اکوایران، آژانس انرژی اتمی در گزارش محرمانه‌ای که روز چهارشنبه توسط رسانه‌های غربی فاش شد، ادعا کرد که در اتصال بین دو آبشار سانتریفیوژهایIR-6  در فردو تغییراتی ایجاد شده است که «به‌طور اساسی» نسبت به آن‌چه ایران اعلام کرده بود، متفاوت است.

بنابر گزارش الجزیره، آژانس مدعی شده که این تغییرات با تعهدات ایران تحت توافق پادمانی معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) سازگار نیست.

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، روز پنج‌شنبه این گزارش را با «نادرست» خواند و گفت  که یک بازرس آژانس اشتباه کرده است. وی با محکوم کردن این موضوع که گزارش‌های محرمانه آژانس انرژی اتمی مرتباً به رسانه‌ها درز می‌کند، گفت: «ما بلافاصله توضیحاتی ارائه کردیم که همان روز ابلاغ شد و بازرس آژانس نیز از اشتباهش مطلع شد.»

اما فرانسه، آلمان، بریتانیا و آمریکا- امضاکنندگان غربی توافق هسته‌ای سال 2015 ایران در کنار چین، روسیه و اتحادیه اروپا- روز جمعه در بیانیه‌ای موضع ایران را رد کردند. آن‌ها ضمن درخواست از ایران برای همکار کامل با آژانس گفتند: «ما اقدامات ایران را بر اساس گزارش‌های بی‌طرفانه و عینی آژانس قضاوت می‌کنیم، نه بر اساس مقاصد ادعایی ایران... ما یادآوری می‌کنیم که تولید اورانیوم با غنای بالا توسط ایران در کارخانه غنی سازی فردو خطرات مرتبط با اشاعه تسلیحات هسته‌ای قابل توجهی به همراه دارد و هیچ توجیه غیر نظامی‌ای ندارد.»

اسلامی، امروز هم در واکنش به این ماجرا گفت: «موارد بیرون از پادمان که سیاسی و دیکته شده از حنجره آژانس و شخص مدیرکل بیرون می‌آیند، مورد اعتراض ما بوده و اتفاقا دیروز نامه‌ای به آژانس دادیم که یک بازرس که خودش با نماینده ارشد پادمان فرستاده شده و از تاسیسات ما بازدید کرده، اشتباه کرده و گزارش نادرستی داده است ولی باز مدیرکل آژانس این مساله را رسانه‌ای کرد». اسلامی افزود: «این رفتار غیرحرفه‌ای است و پذیرفته نیست و امیدواریم این رویه توسط مدیرکل آژانس تداوم نیابد زیرا این کار برای اعتبار وی و آژانس پذیرفته نیست».

سایت فردو که برای محافظت در برابر حملات احتمالی در میان کوه‌ها و در زیر زمین حفر شده، در واکنش به قطعنامه شورای حکام آژانس که از ایران را به دلیل همکاری ناکافی [ادعایی] با آژانس مورد انتقاد قرار داد، در ماه نوامبر غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص 60 درصد را آغاز کرد.

ایران هم‌چنین در ماه ژوئن پس از تصویب قطعنامه دیگری در شورای حکام، دوربین‌های باقی‌مانده آژانس را که بر اساس توافق برجام در سایت فردو نصب شده بودند را خاموش کرده بود و در عین حال تاکید کرده که برنامه هسته‌ای‌اش کاملاً صلح‌آمیز است.

آخرین درگیری در مورد فردو در حالی صورت می‌گیرد که رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماه گذشته گفته بود امیدوار است در ماه فوریه به تهران سفر کند تا با مقامات ایرانی درباره پرونده‌ منشا ذرات اورانیوم کشف‌شده [ادعایی] در چند سایت اعلام نشده، گفتگو کند.

سایت فردو به قدری مهم است که بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) غنی‌سازی در آن به طور کامل ممنوع شده بود، اما پس از خروج یکجانبه آمریکا از آن در سال 2018 و اعمال تحریم‌ها، آژانس انرژی اتمی مدعی است که ایران به تدریج همه محدودیت‌هایی که در برجام تعیین شده بود را کنار گذاشته است.

گفت‌وگوها برای بازگرداندن توافق از ماه سپتامبر در بن‌بست باقی مانده و در حالی که آمریکا علناً تاکید می‌کند که با آغاز اعتراضات در ایران، مذاکرات در حال حاضر اولویت ندارد، تهران اعلام کرده واشنگتن مخفیانه پیام‌هایی برای دستیابی به توافق ارسال می‌کند.

در همین شرایط، علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، با بیان این‌که ایران در معادله برجام مدعی است و بارها اعلام کرده که در چارچوب توافق گذشته حاضر به انجام مذاکرات است، گفته: ایران تعاملات خود را با طرف‌های مقابل به طرق مختلف ادامه می‌دهد. امیدوارم روند تلاش‌ها در مسیر مذاکرات، به نتایج مثبتی نیز ختم شود.