چین آستین‌ها را برای بحران فلسطین بالا زد؛ پکن صفحه شطرنج خاورمیانه را به هم می ریزد؟

به گزارش اکوایران، رسانه دولتی چین گزارش داد که وزیر امور خارجه چین به وزرای خارجه اسرائیل و فلسطین گفت که پکن آماده کمک به تسهیل مذاکرات [به اصطلاح] صلح است.

به نوشته وبگاه میدل‌ایست‌آی، روز دوشنبه، وزیر امور خارجه چین در تماس‌های تلفنی جداگانه با آن‌ها گفت که چین نگران افزایش تنش‌ها بین اسرائیل و فلسطین است و از بازگشت به مذاکرات [به اصطلاح] صلح حمایت می‌کند.

چین در گذشته نیز پیشنهاد میانجی‌گری بین اسرائیل و فلسطین را داده بود. آخرین طرح پکن به جنگ ماه می ۲۰۲۱ بین اسرائیل و جنگجویان نوار غزه برمی‌گردد که پیشنهاد چهار ماده‌ای را ارائه کرده بود. با این همه آتش‌بس دوجانبه، با میانجی‌گری مصر و حمایت ایالات متحده در نهایت به جنگ پایان داد.

پیشنهاد جدید چین در پی اقبال جدی پکن برای تقویت نقش سیاسی خود در منطقه مطرح شده است. ماه گذشته، این کشور برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک میان رقبای قدیمی، یعنی عربستان سعودی و ایران پادرمیانی کرد.

بر اساس بیانیه وزارت خارجه چین، چین گانگ، وزیر خارجه چین به الی کوهن، وزیر امور خارجه اسرائیل گفته که توافق ایران و عربستان «نمونه خوبی» برای حل اختلافات از طریق گفتگو است. در این بیانیه آمده «چین هیچ منفعت خودخواهانه‌ای در مسئله‌ی فلسطین ندارد. ما امیدواریم دو طرف بتوانند به طور مسالمت‌آمیز هم‌زیستی کرده و از صلح و ثبات منطقه دفاع کنند».

در نسخه منتشرشده این تماس از سوی اسرائیل، هیچ اشاره‌ای به پیشنهاد چین برای میانجی‌گری مذاکرات با فلسطینی‌ها نشده است. با این حال این بیانبه اذعان دارد که چین و کوهن درباره اهمیت حفظ آرامش بیت‌المقدس، به ویژه در روزهای پایانی ماه رمضان گفت‌وگو کردند.

هفته گذشته، دفتر بنیامین نتانیاهو اعلام کرد که تا پایان ماه رمضان، بازدید یهودیان و غیرمسلمانان از مسجدالاقصی ممنوع خواهد بود. این سیاست رسمی اسرائیل طی سال‌های گذشته بود؛ اما تنها چند روز پس از آن که فلسطینی‌ها از دسترسی غیرمسلمانان به این مکان جلوگیری کردند، صدها شهرک‌نشین و مذیبیون‌افراطی اسرائیلی به مسجد الاقصی -که یهودیان ادعا می‌کنند جایگاه کوه معبد است- حمله‌ور شدند. حملات خشونت‌آمیز اسرائیلی‌ها به فلسطینیان مسجدالاقصی در اوایل این ماه باعث شد که حملات راکتی تلافی‌جویانه از لبنان و غزه صورت گرفته و اسرائیل نیز متقابلا مناطق مذکور را بمباران کرد. 

در این گفت‌وگو کوهن از نگرانی اسرائیل در مورد برنامه هسته‌ای ایران سخن گفت و از چین برای این موضوع درخواست کمک کرد. توافق آشتی ایران و عربستان سعودی به عنوان ضربه‌ای به طرح اسرائیل برای منزوی‌کردن تهران و برقراری روابط نزدیک‌تر با کشورهای عربی تلقی می‌شود. 

ریاض تمایل خود برای تعامل با اسرائیل را ابراز کرده، اما در ازای آن از ایالات متحده تضمین امنیتی و کمک برای برنامه هسته‌ای خود می‌خواهد. اما گرم‌شدن روابط با ایران صفحه شطرنج خاورمیانه را به هم ریخته است و اکنون نیز ریاض به دنبال توافق صلح با حوثی‌های هم‌سو با ایران در یمن است. ریاض هم‌چنین قصد دارد روابط خود با گروه حماس را مجددا احیا کند. حماس که از حمایت تهران برخوردار است، توسط آمریکا و اسرائیل به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود.

تحلیل‌گران، روابط چین با عربستان سعودی و ایران را یک برگ برنده برای نقش‌آفرینی و میانجی‌گری‌های منطقه‌ای می‌داند. چین بزرگت‌رین خریدار نفت خام هر دو کشور است. در سال ۲۰۲۱، این کشور بالغ بر ۴۳.۹ میلیارد دلار نفت از عربستان وارد کرد. هم‌چنین قصد دارد در ۲۵ سال آینده ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. از سوی دیگر، چین سومین شریک تجاری بزرگ اسرائیل پس از اتحادیه اروپا و ایالات متحده است. ارزش تجارت طرفین در سال ۲۰۲۱ به ۱۸.۱۶ میلیارد دلار رسید. بنا بر گزارش‌ها، آن‌ها در آستانه یک توافق تجارت آزاد هستند. تحولی که خشم واشنگتن را برانگیخته است.