چرا اردوغان دل از تل‌آویو نمی‌کند؟

به گزارش اکوایران، به گفته وزارت بازرگانی، ترکیه هفته گذشته محدودیت‌هایی را بر تجارت با اسرائیل اعمال کرد و فهرستی متشکل از 54 کالا را اعلام کرد که صادرات آن‌ها تا زمان اعلام آتش‌بس اسرائیل در غزه متوقف می‌شود.

ترکیه و اسرائیل در سال 2022 با بازگرداندن سفیران خود پس از سال‌ها تنش، روابط دیپلماتیک خود را احیا کردند.

با این حال، پس از آغاز جنگ غزه، روابط به سرعت تیره شد. دلیل رسمی ترکیه برای اعمال این تدابیر تجاری، رد درخواست آنکارا توسط اسرائیل برای پرتاب کمک‌های بشردوستانه هوایی به نوار غزه اعلام شده است.

به نوشته العربی‌الجدید، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در محکوم کردن جنگ اسرائیل در غزه و درخواست برای آتش‌بس فعال بوده است، اما در داخل به دلیل ادامه روابط تجاری و عدم تطبیق لفاظی‌هایش با عمل، با واکنش‌های منفی مواجه شده است. این اعلامیه پس از ماه‌ها واکنش عمومی علیه آنچه برخی در ترکیه موضع مبهم دولت در قبال درگیری می‌دانند، منتشر شد.

در انتخابات شهرداری ترکیه در ماه گذشته، حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) به ریاست اردوغان، بخشی از پایگاه حمایتی خود را در برابر حزب اسلامگرای «رفاه جدید»، که موضع تندتری علیه جنگ در غزه اتخاذ کرده است، از دست داد.

اگرچه عوامل دیگری در این شکست انتخاباتی نقش داشتند - در درجه اول مشکلات اقتصادی ترکیه و تورم افسارگسیخته – موضوع تجارت با اسرائیل به بدترین شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات ملی کمک کرد.

لیست 54 محصولی که ترکیه اعلام کرد دیگر به اسرائیل صادر نخواهد شد شامل سیمان، فولاد و آهن است که بیشترین حجم صادرات را تشکیل می‌دهند. طبق گزارش انجمن سازندگان اسرائیل، اسرائیل حدود 70 درصد مصالح ساختمانی آهنی و یک سوم سیمان خود را از ترکیه وارد می‌کند.

معاون مدیر این انجمن، شای پاوزنر، اخیراً به تایمز اسرائیل گفت که در نتیجه این محدودیت‌ها، صنعت ساختمانی باید تامین‌کننده‌های جایگزین و گران‌تری پیدا کند که این امر هزینه‌های ساخت و ساز را بیشتر می‌کند در زمانی که این صنعت پیش‌تر با کمبود نیروی کار آسیب دیده است.

در واکنش به این اعلامیه، اسرائیل ترکیه را به نقض یکجانبه توافقات تجاری متهم کرد و اسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه نیز متعهد شد که «اقدامات متقابل» را علیه ترکیه اتخاذ کند.

کاتز در بیانیه‌ای گفت: «من دستور داده‌ام از کشورهای حامی اسرائیل و سازمان‌های ایالات متحده خواسته شود تا سرمایه‌گذاری در ترکیه را کاهش دهند و از واردات محصولات از ترکیه جلوگیری کنند.»

اسرائیل تاکنون این تهدیدات را پیگیری نکرده است.

ترکیه یک صادرکننده کلیدی به اسرائیل است. بر اساس داده‌های وزارت بازرگانی ترکیه، حجم صادرات در سال گذشته از 5.4 میلیارد دلار فراتر رفت و اسرائیل را به سیزدهمین مقصد بزرگ صادرات این کشور تبدیل کرد.

علیرغم تیرگی روابط دیپلماتیک دو طرف پس از حمله مرگبار نیروی دریایی اسرائیل به کشتی ماوی مرمره در سال 2010، یکی از کشتی‌های ناوگان کمک‌های ترکیه که به دنبال شکستن محاصره غزه بود، تجارت بین اسرائیل و ترکیه در دهه گذشته رونق گرفته است.

متیو برایزا، معاون سابق وزیر امور خارجه آمریکا در امور اروپا و اوراسیا، به العربی‌الجدید گفت: «هیچ کس به اندازه رئیس جمهور اردوغان در انتقاد از اسرائیل تند نبوده است. اما در تمام طول این مدت، به ویژه در چند ماه اول پس از 7 اکتبر، بیانیه‌های اردوغان و دیگران را مبنی بر آمادگی ترکیه برای مشارکت در میانجیگری را می‌دیدید. بنابراین او تمام پل‌های ارتباطی با اسرائیل را به طور کامل نسوزانده است.»

منتقدان همچنین خاطرنشان می‌کنند که محدودیت‌های تجاری به معنای ممنوعیت کامل نیست و باید دید که شرکت‌ها چگونه تلاش خواهند کرد تا آن‌ها را دور بزنند.

به عنوان مثال، تسهیل صادرات نفت خام از آذربایجان به اسرائیل توسط ترکیه، از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان (BTC) همچنان ادامه دارد.

برایزا گفت: «آذربایجان دوست یا متحدی نزدیکتر از ترکیه ندارد. بنابراین من فکر نمی‌کنم ترکیه بخواهد به آذربایجان آسیب برساند.»

او افزود: «آذربایجان و اسرائیل نیز روابط نزدیک نظامی و اقتصادی دارند. اگر ترکیه واقعاً می‌خواست اسرائیل را تحت فشار بگذارد، از این طریق عمل می‌کرد.»