پشت پرده اخراج قهرمان تنیس جهان از استرالیا

به گزارش اکوایران، طی روزهای اخیر، جنجال ها بر سر ورود نواک جوکوویچ، نفر اول تنیس مردان جهان، به خاک استرالیا و ابطال چند باره ویزای او توسط دولت این کشور، به سرخط رسانه های دنیا تبدیل شده است. 

آملیا لستر، سردبیر اجرایی نشریه فارن پالیسی با انتشار یادداشتی با عنوان «لغو ویزای نواک جوکویچ به سیاست مربوط می شود و نه سلامت!» با بررسی این موضوع و مقایسه آن با یک رخداد دیگر در تاریخ سیاسی معاصر استرالیا استدلال کرده که این موضوع بیشتر با رقابتهای سیاسی در استرالیا و سیاستهای دولت محافظه کار این کشور گره خورده و ادعاهایی از قبیل مبارزه با احساسات ضدواکسیناسیون و علم گریزی مبتنی بر اطلاعات نادرست تنها سرپوشی بر ناکارامدی سیاستهای دولت این کشور و شخص نخست وزیر در مواجهه با همه گیری ویروس کووید-19 و سویه اومیکرون است.

زمانی که جوکوویچ هم‌سرنوشت با پناهجویان افغان می‌شود

در شرایطی دیگر، نواک جوکوویچ -تنیسور صربی که اولین نفری بود که در تاریخ رشته تنیش موفق  شد مجموع ارزش جوایز خود را مرز یکصد میلیون دلار فراتر ببرد و همانند یک برند تجاری معتبر فعالیت می کند-با یک پناهنده افغان اشتراکات کمی دارد.

اما طی هفته گذشته، زمانی که جوکوویچ وارد استرالیا شد تا در مسابقات گرند اسلم استرالیا شرکت کند، ماهیت خودسرانه سیستم مهاجرت این کشور را در معرض خطر قرار داد -درست همانند غائله بیست سال پیش معروف به «ماجرای تامپا»: در سال 2001 دولت هوارد در استرالیا قصد داشت کشتی نروژی تامپا را که 433 پناهنده (عمدتا هزاره از افغانستان) را از یک کشتی صیادی در حال غرق شدن در آبهای بین المللی نجات داده بود، پس از ورود به آبهای استرالیا توقیف کند. این امر موجب با اعتراض دولت نروژ مواجه شد که مدعی بود دولت استرالیا نتوانسته است به تعهدات خود در قبال دریانوردان پریشان طبق قوانین بین المللی در سازمان ملل عمل کند. در عرض چند روز ، دولت لایحه حمایت از مرزها را به مجلس نمایندگان معرفی کرد و گفت که بر اساس این قانون حاکمیت استرالیا «تعیین می‌کند چه کسی وارد استرالیا شود و در آن اقامت کند». 

رد دلایل جوکوویچ

سیستم‌های مهاجرت معمولا مبهم هستند و بنابراین مقایسه این دو داستان با توجه به جزئیات حاکم بر هر کدام از آنها برای تحلیل ماجرا کمی سخت است. اما در اینجا چیزی که ما در مورد جوکوویچ می دانیم اینست: در تاریخ 18 نوامبر، 2021، دولت استرالیا، ویزای موقتی برای جوکوویچ جهت شرکت در مسابقات صادر کرد. مدت کوتاهی پس از آن، برگزارکنندگان مسابقات تصمیم گرفت که گواهی پزشک مبنی بر ابتلای قبلی بازیکنان به ویروس کرونا برای دریافت معافیت از قانونی که همه بازیکنان را ملزم به واکسیناسیون می‌کردند، کافی باشد.

در دسامبر 2021، جوکوویچ دوره درمان خود را طی کرد. در 5 ژانویه، جکوویچ، در حالی که اما معتقد بود به دلیل ابتلای قبلیش از معافیت برخوردار، وارد استرالیا شد. به محض ورود، مقامات مرزی استرالیا پاسپورت او را توقیف و با او مصاحبه کردند؛ روز بعد هم ویزای او لغو شد، زیرا به اعتقاد دولت استرالیا، ابتلای پیشین، دلیل کافی برای معافیت از یک الزام واکسیناسیون برای مسافران ورودی کافی نیست.

ماجرای تامپا و تصویب قانون حفاظت از مرزها

در ماجرای تامپا، بر اساس معاهدات مختلف بین المللی که استرالیا هم آنها را پذیرفته -از جمله کنوانسیون پناهندگان 1951- افغان های گریزان از جنگ با سفر به استرالیا، معتقد بودند که حق درخواست و احتمالا دریافت پناهندگی را داشتند. اما همانند مورد جوکوویچ، قوانین در زمان اجرا شکل متفاوتی پیدا می کنند. همان زمان در آگوست 2001، جان هوارد، نخست وزیر وقت استرالیا، با اعزام ارتش، تلاش کرد تا از پهلو گرفتن کشتی ام وی تامپا و ورود پناهجویان به استرالیا جلوگیری کند، و لایحه حفاظت از مرزها را به مجلس ارسال کرد. از آن زمان به طور مداوم این قانون در ممانعت از ورود «افراد غیرمجاز« به قلمرو استرالیا، حتی بدون بررسی ادعای وضعیت پناهندگی، به کار بسته شده است.

در این شرایط زنان و کودکان در نیوزیلند مستقر شده و اکثر مردان به جزیره نائورو فرستاده شدند، جایی که برخی از آنها سالها در انتظار بررسی دولت استرالیا ماندند. (بسیاری از خانواده هایی که در کشتی بودند تا سال 2004 به یکدیگر نپیوستند). برای هوارد، نتیجه اولیه بسیار رضایت آمیز بود. موضع سختگیرانه در قبال دفاع از مرزهای سخت افزاری در ماه نوامبر سال 2001 پایه ای شد برای موفقیت در مبارزات انتخاباتی. هنوز در خاطر مانده که وعده داده شده در سخنرانی پس از حادثه تامپا که «ما تصمیم خواهیم گرفت که چه کسی و با چه شرایطی به این کشور می آید» به شعار غیررسمی مبارزات انتخاباتی هوارد مبدل شد و در واقع نقشه راه پیروزی سیاستمداران محافظه کار استرالیا در سال های آینده را ترسیم کرد.

موضوع مهاجران تعیین‌کننده‌ی نتیجه انتخابات

در چنین زمینه ای که موضوع مهاجران نتایج انتخابات را رقم می زند باید رسوایی جکوویچ را بررسی کرد. این ماجرا داستانی در مورد ورزش و یا پیروزی علم بر اطلاعات غلط نیست، بلکه مسئله اساسا سیاسی است.

این درست است که جوکووویچ در مورد کارایی واکسناسیون شک و تردیدهایی را بیان کرده و امتناع از دریافت واکسن دلیل مسائل پیش آمده برای ورود او به استرالیا بوده است. و بله، جوکوویچ مرد شماره یک تنیس مردان جهان است -هرچند تلاش اتحادیه تنیس استرالیا برای اعطای «معافیت» از واکسیناسیون نادیده گرفته شده است.

رو شدن انگیزه‌های دولت

هنگامی که ویزای جوکوویچ -پس از لغو حکم اولیه دولت توسط یک دادگاه فدرال به دلیل این که به او زمان کافی برای گرفتن مشاور قانونی داده نشده بود- بار دیگر در روز جمعه باطل شد، دولت استرالیا انگیزه های اصلی خود را در این ماجرا رو کرد. ابطال ویزای او به دلیل عدم واکسیناسیون و یا مثبت شدن آزمایش او نبود. در عوض، طی یک حکم فوق العاده ای از وزیر مهاجرت استرالیا، الکس هاوک، با استناد به «قدرت خداگونه» این وزارت، ویزای جکوویچ بر اساس «دلایل بهداشتی و حفظ نظم عمومی« که به نفع عمومی است، ابطال شد.

همانطور که وکیل جوکوویچ اشاره کرده، این تصمیم نتوانسته ثابت کند که اخراج جوکوویچ به دلیل تشویق احساسات ضدواکسیناسیون است. در حال حاضر، اعتراضات در حمایت از جوکوویچ در ملبورن بر پا شده و از طرفداران او با اسپری فلفل و سرکوب پلیس استقبال شده است. شاید دلیل کم شمار بودن این تجمعات به این دلیل است که استرالیا یکی از کشورهایی است که بالاترین آمار واکسیناسیون در جهان را دارد و نزدیک به 90 درصد جمیعتش واکسینه شده اند. بدین ترتیب تاثیر جوکوویچ بر این مسئله بسیار پایین پنداشته می شود توجیه هاواک در ابطال ویزای جوکوویچ هم تقریبا نامربوط به نظر می رسد.

هاوک در بیانیه خود اعلام کرده دولت اسکات موریسون، نخست وزیر استرالیا، «به طور جدی متعهد به حفاظت از مرزهای استرالیا است ». چیزی که به این مسئله مربوط می شود اینست که با وجود برقراری برخی محدودیتها توسط نخست وزیر، استرالیایی ها باید تا 21 مه سال انتخابت فدرال برگزار شود و تاکنون هیچ نشانه ای مبنی بر داغ شدن مباحث پیرامون حفاظت از مرزها در انتخابات قریب الوقوع وجود نداشت -البته تا زمانی حرف از بازداشت جوکوویچ در یک مجتمع مهاجران و به جریان افتادن قانونی پرونده او نبود.

وضعیت بغرنج جوکوویچ در هتل پارک

تا زمانی که برای اولین بار ویزای او لغو شد، جوکوویچ در هتل پارک ملبورن جا داده شده بود -جایی که از سال 2020، نیروهای مرزی استرالیا ده ها تن از پناهندگان راکه در انتظار بررسی پرونده های پناهندگی خود هستند، مستقر کرده است. برخی از آنها سال ها در جزایر دورافتاده اقیانوس آرام، از جمله نائورو -به عنوان بخشی از سیاست «پایش دریایی» هوارد، که در پی ماجرای وی تامپا به راه افتاد- ساکن بوده اند.

جوکوویچ در اولین روز بازداشت خود در مورد غذا شکایت کرد؛ و البته درخواست او برای آوردن آشپز شخصیش به آشپزخانه هتل هم رد شد. دولت صربستان مداخله کرد و آنا برنابایک نخست وزیر صربستان گفت: «ما توانستیم موافقت تحویل غذای بدون گلوتن و ارائه تجهیزات ورزشی را کسب کنیم. به او یک لپ تاپ و سیم کارت هم داده شده تا بتواند با خانواده اش تماس بگیرد».

تاباندن نور بر وضعیت مصیبت بار پناهجویان

بدون حمایت دولت های متبوعشان، پناهندگان مستقر در هتل پارک به احتمال زیاد وضعیت نابسامانی دارند. اما بدون حضور جکوویچ در کنار آنها، کسی از حال و روز آنها خبر نخواهد داشت. معترضان به این وضعیت امیدوارند که روی توجه رسانه های بین المللی سرمایه گذاری کنند تا توجه بیشتری به وضعیت این پناهجویان شود.

یکی از مدافعان قانون پناهجویان به سیدنی صبح هرالد گفته که بسیاری از موارد، وضعیتی شبیه پرونده یوکوویچ دارند. عجیب و غریب به نظر می رسد که داستان جکوویچ بر زوایای دو دهه بازداشتهای نامحدود برخی از آسیب پذیر ترین افراد جهان در داخل و خارج از مرزهای استرالیا نور می تاباند.

سرپوشی بر بی‌کفایتی دولت

با نزدیک شدن به انتخاباتی که شبیه به جنگ خواهد بود، دولت امیدوار است که با لغو ویزای جکوویچ، فرصتی را برای خود پدید آورد. اما بسیاری از سوالات همچنان باقی می مانند، از جمله اینکه چرا در ابتدا ویزای جوکوویچ صادر شد، تا اجازه دهد دولت به سیاست حافطت از مرزها متوسل شود.

نخست وزیر نیز باید به سوالات دیگری پاسخ دهد. اومیکرون در حال اثرگذاری بر اقتصاد است و بخش مراقبت های بهداشتی را با وضعیت سختی مواجه خواهد کرد. گزارش های گسترده ای از قفسه های خالی سوپرمارکت و کمبود کیتهای تست کرونا وجود دارد. چرا موریسون برای مقابل با این وضعیت برنامه ریزی نکرد؟

در واقع پرونده جوکوویچ سرپوشی بر بی کفایتی دولت در مواجهه با اومیکرون. با این حال امنیت و حفاظت از مرزها کمپینی است که پیش از این جواب داده است. ولی چه کسی می توانست حدس بزند پس از آن حادثه آنها مجبور به بازداشت یک قهرمان تنیس اروپایی شوند؟