ترفند نفتی مسکو: چرا پوتین به دنبال ادغام بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی روسیه با یکدیگر است؟

به گزارش اکوایران، مقامات روسیه و مدیران تجاری مذاکراتی درباره ادغام بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی این کشور برگزار کرده‌اند تا همه این شرکت‌ها را به یک شرکت تولیدکننده واحد تبدیل کنند؛ اتفاقی که می‌تواند شرکت جدید را به دومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان پس از آرامکوی عربستان تبدیل کند و تولیدات نفتی آن سه برابر بیشتر از شرکت آمریکایی اکسان‌موبیل خواهد بود.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، طبق این برنامه بالقوه، شرکت نفت و گاز روس‌نِفت صاحب شرکت‌های نفتی گازپروم نِفت و لوک اویل خواهد شد. طبق اعلام افراد مطلع، تضمینی وجود ندارد این مذاکرات که طی چند ماه گذشته در جریان بوده است، به نتیجه‌ای ختم شود و برنامه‌ها می‌توانند تغییر کنند.

با این حال، سخنگوی روس‌نفت اعلام کرده این گزارش نادرست است و شاید هدف آن ایجاد یک سود رقابتی در بازار به نفع دیگر بازیگران بازار باشد. سخنگوی لوک اویل نیز اعلام کرده نه این شرکت و نه سهام‌داران آن در مذاکرات مرتبط با ادغام شرکت‌ها حضور نداشته‌اند.

یک کانال تلگرامی به نقل از منابع ناشناس گزارش داده وزیر انرژی روسیه به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور، در یک جلسه در کاخ کرملین پیشنهاد داده تا بخش انرژی - یک تأمین‌کننده اصلی سرمایه برای این کشور - ملی شود.

به گفته افرادی که با این مذاکرات آشنا هستند، این مذاکرات نشان‌دهنده تمایل پوتین برای استفاده از بخش انرژی برای حمایت از تلاش‌های جنگی اوست. برخی از آن‌ها می‌گویند که رئیس‌جمهور روسیه رویای ایجاد یک غول انرژی را در سر دارد که بتواند با عربستان سعودی رقابت کند، آن هم در زمانی که تقاضای نفت، هرچند همچنان عظیم، به دلیل روی آوردن به گزینه‌های سبزتر کاهش یافته است.

نفت و گاز ستون فقرات اقتصاد روسیه هستند، که تقریبا یک‌سوم درآمد دولت فدرال را تأمین می‌کنند و به پوتین نفوذ جهانی می‌بخشند. موفقیت روسیه در تثبیت اقتصاد خود در مواجهه با تحریم‌های غربی، تا حد زیادی مدیون صنعت نفت آن است.

افراد آشنا با این مذاکرات می‌گویند یک شرکت صادرکننده قوی‌تر می‌تواند تحریم‌های غربی را که صادرات را پیچیده، پروژه‌های بزرگ جدید نفت و گاز را محدود کرده و پرداخت‌ها را مختل کرده، بهتر تحمل کند. این مذاکرات که تحت تأثیر جنگ اوکراین است، همچنین تلاشی برای آماده‌سازی روسیه برای یک بهبود احتمالی روابط اقتصادی پس از جنگ است.

انتقال لوک‌اویل به کنترل مستقیم دولتی، گامی بزرگ به سمت لغو کامل خصوصی‌سازی ثروت‌های معدنی روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی خواهد بود.

پوتین زمانی که یک ربع قرن پیش به قدرت رسید، صنعت نفت متفرق‌شده پس از شوروی را به‌طور قابل توجهی سازمان‌دهی کرد، الیگارش‌ها را دستگیر کرد و قدرت را به متحدان خود واگذار نمود. امروز، شمار اندکی از بازیگران اصلی صنعت نفت روسیه از سطوح متفاوتی از استقلال نسبت به دولت برخوردارند، اما همه آن‌ها در نهایت تابع خواسته‌های کرملین هستند. رهبران سه غول نفتی در میان قدرتمندترین افراد در حلقه پوتین به شمار می‌روند.

برای پوتین، ترکیب این شرکت‌ها با ریسک‌هایی همراه است. وجود امپراتوری‌های کوچک نفتی مانع از این می‌شود که یک رئیس خاص، قدرت زیادی کسب کند. شرکت‌های نفتی روسیه به‌عنوان بخشی از گروه اوپک پلاس با هم همکاری می‌کنند، اما برای سهم بازار و جلب توجه دولت با هم رقابت دارند.

طرفداران این طرح معتقدند که یک شرکت ترکیبی می‌تواند درآمد بیشتری ایجاد کند. یکی از دلایل این است که نفت همه این سه شرکت می‌تواند با کمک بازوی بزرگ تجاری لوک‌اویل در دبی، به نام لیتاسکو، به فروش برسد.

روس‌نفت به‌ویژه با دشواری‌هایی در حداکثرسازی سود صادرات خود مواجه بوده است. تحریم‌های غرب به روسیه اجازه می‌دهند نفت بفروشد، اما تلاش می‌کنند میزان درآمد آن و مقصد نهایی نفت خام را محدود کنند.

از اوایل جنگ، روس‌نفت برای ارسال نفت خام به خریداران به شبکه‌ای مخفی از شرکت‌های تجاری و حمل‌ونقل متکی بوده که توسط تاجری کمتر شناخته‌شده از آذربایجان اداره می‌شود. به گفته افرادی که با کسب‌وکار این شرکت آشنا هستند و بر اساس اسنادی که وال‌استریت‌ ژورنال مشاهده کرده، گاهی این عملیات در دریافت پرداخت‌ها از هند و دیگر کشورها با مشکل مواجه شده است.

علاوه بر واحد تجاری، لوک‌اویل دارای ذخایری در خاورمیانه، آفریقا، آمریکا و روسیه است. لوک‌اویل که یکی از دو تولیدکننده بزرگ مستقل باقی‌مانده روسیه است، شبکه‌ای از پمپ‌بنزین‌ها و پالایشگاه‌هایی در شرق اروپا دارد و در بورس مسکو نیز ثبت شده است.

یک هفته پس از تهاجم به اوکراین در سال 2022، هیئت‌مدیره لوک‌اویل با انتشار نامه‌ای خطاب به سهام‌داران، مشتریان و کارمندان خواستار پایان درگیری‌ها شد و این شرکت به یکی از معدود شرکت‌های روسی تبدیل شد که علنا با جنگ مخالفت کرد.

این معامله می‌تواند به تغییراتی در سطوح قدرت روسیه منجر شود. یکی از بازیگران اصلی در این مذاکرات ایگور سچین، رئیس روس‌نفت، است که از دهه 1990 از نزدیکان پوتین بوده است.

زیر نظر سچین، روس‌نفت به یک تولیدکننده عظیم تبدیل شد و با شرکت‌هایی مانند اکسان همکاری کرد و سرمایه‌گذاری‌هایی از سوی شرکت BP و صندوق سرمایه‌گذاری دولتی قطر دریافت کرد. در عین حال، زمانی که ایالات متحده او را در سال 2014 تحریم کرد، گفت که او «وفاداری کامل به ولادیمیر پوتین» را نشان داده است. او به‌دلیل روابط استراتژیک روس‌نفت با دولت‌های خارجی، نقش مهمی در روابط خارجی ایفا کرده است.

به گفته برخی از افراد آشنا با مذاکرات، مشخص نیست که آیا سچین رئیس هرگونه شرکت ترکیبی احتمالی خواهد بود. یکی دیگر از رهبران احتمالی این گروه می‌تواند الکساندر دیوکوف باشد که به عنوان مدیرعامل کوچک‌ترین تولیدکننده از این سه شرکت، یعنی گازپروم نفت، به خاطر معرفی پیشرفته‌ترین فناوری استخراج نفت در روسیه شناخته شده است.