استاندارد دوگانه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در انتشار آمار/ کدام آمار درست است؟

به گزارش اکوایران، واگذاری دارایی‌های مالی یا همان فروش اوراق بهادار یکی از منابع درآمدی برای دولت‌ها تلقی می‌شود که با ایجاد بدهی برای دولت، منابعی را به طور موقت برای دولت به ارمغان می‌آورد. به طور کلی اصلی‌ترین خریداران اوراق بهادار دولتی، بانکی‌ها و فعالان بازار سرمایه هستند. عموما این خریداران با هدف کسب سود یا استفاده از امتیازات داشتن اوراق، اقدام به خرید اوراق بهادار می‌کنند. 

بانک مرکزی و وزارت اقتصاد پس از برگزاری هر یک از حراج‌های اوراق مالی دولت، آمار مربوط به فروش اوراق و ترکیب خریداران را منتشر می‌کردند اما مشاهده می‌شود در یک ماه اخیر علاوه بر اینکه این رویکرد با بی‌نظمی همراه شده، داستان‌های متفاوتی نیز از ترکیب خریداران اوراق بهادار دولتی روایت شده است. 

از 23 حراج اوراق دولتی، بانک‌ها تنها در 7 سری مشارکت داشته‌اند!

بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال تاکنون طی 23 حراج دولتی مجموعا حدود 104 هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت نقدی و حدود 67 همت اسناد خزانه اسلامی به فروش رسیده است.  آمارهای منتشر شده از بانک مرکزی حاکی از آن است که با گذشت 23 سری از حراج اوراق مشارکت دولتی، بانک‌ها تنها در 7 حراج شرکت کرده‌اند. 

مجموع مشارکت بانک‌ها کمتر از 19 همت از ابتدای سال

آمارها نشان می‌دهد در چهار حراج اول مجموعا 14.8 همت اوراق بهادار توسط بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری خریداری شده است. سپس فعالیت بانک‌ها در بازار اوراق بهادار به مدت یک ماه راکد بوده اما در نهمین سری حراج اوراق مجموعا 900 میلیارد تومان مشارکت داشته‌اند. پس از این مجددا غیاب بانک‌ها در بازارهای مالی تکرار شده و در این میان صرفا در اولین هفته آبان ماه کمتر از 100 میلیارد تومان اوراق خریداری کرده‌اند. مشاهده می‌شود پس از 2 آبان به طور کلی بانک‌ها از عرصه بازار اوراق بهادار خارج شده و تنها در 12 دی ماه دوباره به بازار اوراق مشارکت نقدی دولتی ورود کرده و حدود 1 هزار و 914 میلیارد تومان اوراق خریداری کرده‌اند.

در این میان صرفا در 21 آذر 1402 نیز حدود 1900 میلیارد تومان تنها توسط یک بانک سفارش برای خرید اوراق ارسال شده بود که توسط وزارت اقتصاد پذیرفته نشد و در نهایت نیز فروش نرفت. 

بنابراین می‌توان بر اساس آمارهای بانک مرکزی مشاهده کرد از ابتدای سال تا کنون از میان 104 همت اوراق بهادار به فروش رسیده، تنها 16 هزار و 780 میلیارد تومان سهم مشارکت بانک‌ها در حراج اوراق بهادار بوده است. برخی از کارشناسان حضور نامنظم و غیبت‌های متعدد در بازار اوراق بهادار را با مسئله کمبود نقدینگی در بازار بین بانکی و تسهیلات تکلیفی مرتبط می‌دانند. 

دو روایت متفاوت از میزان مشارکت بانک‌ها در حراج اوراق دولتی!

این درحالیست که طی یک ماه اخیر نتایج فروش اوراق مالی توسط دولت که به صورت هفتگی توسط وزارت اقتصاد و بانک مرکزی منتشر می‌شد، با بی‌نظمی مواجه شده و حتی روال ارائه آمار نیز تغییر کرده است.

به همین ترتیب وزارت اقتصاد به کلی آمار مربوط به بیست و دومین سری حراج اوراق بهادار دولتی را منتشر نکرد و در عوض، در ارائه بیست و سومین سری حراج اوراق دولتی تغییراتی ایجاد شد که در آن عنوان شده بود از کل تقریبا 104 هزار میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده، حدود 45 هزار و 438 میلیارد تومان توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری خریداری شده است.

مقایسه آمار جدید وزارت اقتصاد در مقایسه با آمارهای منتشر شده از بانک مرکزی ابهامی را در ذهن خوانندگان ایجاد کرده است مبنی بر آنکه بالاخره میزان مشارکت بانک‌ها و موسسات اعتباری از ابتدای سال تاکنون بر اساس بانک مرکزی حدود 18 درصد است یا بر اساس آمارهای وزارت اقتصاد حدود 44 درصد؟

شایان ذکر است یکی از دلایل اختلاف آمار بانک مرکزی با وزرات اقتصاد ممکن است به دلیل تفاوت در تعاریف بانک‌ها و موسسات اعتباری باشد اما با توجه به اینکه مشخصا عبارت "بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی" هم توسط وزارت اقتصاد و هم بانک مرکزی با استفاده از آماری متفاوت به کار رفته است، زمینه‌ای برای پرسش این سوال فراهم می‌شود که؛ دلیل این بی‌نظمی‌ها در انتشار آمار فروش اوراق دولتی در یک ماه اخیر و استانداردهای چندگانه سازمان‌های سیاستگذاری کشور در انتشار آمار چیست؟