به گزارش اکوایران؛ روابط دیپلماتیک بین ایران و کره جنوبی از سال ١٩٦٢ میالادی برقرار شد و  نزدیک به ١٣ سال بعد یعنی در نوامبر سال ١٩۷٥ میلادی (آبان ماه سال ١٣٥٤)  اولین کمیسیون مشترک اقتصادی و فنی دو کشور برگزار و متعاقب آن همکاری های تجاری و بازرگانی بین دو کشور آغاز شد. پس از پیروزی انقلاب، اگرچه کره جنوبی از نخستین کشورهایی بود که نظام جمهوری اسلامی را به رسمیت شناخت، اما توسعه روابط تجاری بین دو کشور نزدیک به یک دهه به طول انجامید. افزایش همکاری‌های دوجانبه بین تهران-سئول همزمان با پایان جنگ  بود و به سمت همکاری‌های فنی و صنعتی سوق یافت.

 پس از اتمام جنگ نیز تا پیش از تشدید تحریم‌ها در سال ٢٠١٢ کره جنوبی تا سطح چهارمین شریک تجاری ایران ارتقاء یافت. بر اساس گزارش اتاق بازرگانی ایران و داده‌های اعلام شده از سوی گمرک کشور از سال ١٣٩٠ تا ١٣٩٦ کشور کره جنوبی همواره جایگاه سوم مهمترین مبادی وارداتی ایران و از سال ١٣٩٥ تا ١٣٩۷ جز پنج مقصد اول صادراتی کشور بود. همچنین در سال ٢٠١١ ارزش مبادلات تجاری دو کشور به ١۷ میلیارد دلار رسید. این رقم بالاترین میزان تجارت در تاریخ همکاری‌های تجاری بین دو کشور محسوب می شود که در اثر آن، ایران از مازاد تراز تجاری به میزان ٥.٣ میلیارد دلار برخوردار شده بود.

در دوران تحریم نیز علی رغم محدودیت‌های شدید، سطح مبادلات تجاری دو کشور هرگز متوقف نشد و حتی در سال ٢٠١٥ ارزش مبادلات دو کشور حدود شش میلیارد دلار بود و در همین زمان بود که مسیر صادرات محصولات سنتی و معدنی ایران به کره‌جنوبی باز شد.

پس از انعقاد موافقتنامه برجام در سال ٢٠١٥ و گشایش‌های ایجاد شده، حجم تجارت دو کشور از سال ٢٠١٦ رو به افزایش گذاشت و به ١٢ میلیارد دلار در سال ٢٠١۷ رسید که شامل ٨ میلیارد دلار صادرات و ٤ میلیارد دلار واردات بود و بدین ترتیب کره جنوبی در جایگاه ششم شریک تجاری ایران در صادرات و جایگاه سوم در واردات قرار گرفت .

هرچند دو کشور در دوره‌های قبل از تحریم سال 1397 آمریکا سعی کردند تا با وجود تحریم‌ها به روند مراودات خود ادامه دهند، اما داده‌های اعلام شده نشان می دهد با خروج آمریکا از برجام و محدودیت های ایجاد شده پس از آن، انقباض شدید تجارت دوجانبه ایران و کره جنوبی را به دنبال داشت؛ در این دوره تجارت دوجانبه دو کشور به حدود ٢ میلیارد دلار و پایین‌ترین سطح طی دهه اخیر تا آن زمان رسید، اما قطع نشد.

در این رابطه از آنجایی که بیش از ٩٠ درصد تجارت کره جنوبی با ایران توسط بنگاه‌های کوچک و متوسط آن کشور انجام می شود، در نتیجه این گروه بیشترین تاثیر را از تحریم‌ها پذیرفته‌اند. از ابتدای ژوئیه سال ٢٠١٣ که تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران به اجرا گذاشته شد. بسیاری از تولیدکنندگان کوچک و متوسط کره ای در حوزه آهن ، فولاد و قطعات خودرو از انجام تجارت با ایران منع شدند. از آنجایی که کره جنوبی یکی از تامین کنندگان اصلی قطعات صنعتی، مجتمع های پالایشگاهی، پتروشیمی، نیروگاهی و زیرساختی و همچنین یکی از تامین کنندگان قطعات یدکی و مجموعه‌های اصلی خودرو بوده و از خریداران اصلی نفت خام و میعانات گازی و محصولات پتروشیمی ایران محسوب می شود، از این رو آثار محدودیت در تجارت این کشور با ایران، قابل اعتنا است.

 روند تراز تجاری ایران و کره جنوبی

با نگاهی به ترکیب و نوع کالای صادراتی ایران به کره جنوبی مشخص می شود که در تمامی سال‌های همکاری تجاری دو کشور، بیش از ٩٥ درصد صادرات ایران به کره جنوبی مربوط به نفت و فر آورده های نفتی(فصل ٢۷ نظام طبقه بندی کالا) بوده است. با این وجود، طی دو دهه همکاری بدلیل حجم بالای صادرات محصولات و فراورده های نفتی ، تراز تجاری ایران با کره جنوبی در همه سال‌ها (بجز سال ٢٠١٥ که افت شدید صادرات فراورده های نفتی در اثر تشدید تحریم ها تجربه شد) همواره به نفع ایران مثبت بوده است .

از سوی دیگر براساس آمار گمرک برخلاف تراز تجاری با نفت خام ایران و کره جنوبی، تراز تجاری غیرنفتی (بدون نفت خام) این دو کشور طی 10 سال گذشته، در اکثر سال ها به نفع کره جنوبی بوده است. پس از خروج آمریکا از برجام صادرات غیرنفتی و واردات ایران به کره جنوبی روند نزولی را از سال 2018 از سر گرفت و در سال 2019 با افت شدید مواجه شد به گونه‌ای که ارزش صادرات و واردات در سال 2022 به کمتر از 800 میلیون دلار رسیده است.

کره

 عمده‌ کالاهای صادراتی ایران به کره جنوبی

با توجه به این گزارش این نکته نمایان می‌شود که بخش زیادی از صادرات غیرنفتی (بدون نفت خام) ایران به کره جنوبی در سال ،1401 که حدود 97 درصد (معادل حدود 81 میلیون دلار) بوده را صادرات فصل 26 «سنگ فلز، جوش و خاکستر» و درواقع صادرات کنسانتره مس تشکیل می دهد. پس از فصل 26 نیز دو فصل 29 «محصولات شیمیایی آلی» و 8 «میوه های خوراکی؛ پوست مرکبات یا پوست خربزه و ...» به ترتیب با سهم 0.7 درصد و 0.6 درصد قرار دارند. از سوی دیگر عمده صادرات ذیل دو فصل 26 و فصل 8 نیز به ترتیب شامل «سایر آلکالوئیدهای تریاک ومشتقات و املاح این محصولات» و «انجیر خشک»می شود.  نکته قابل توجه درخصوص صادرات غیرنفتی (بدون نفت خام) ایران در سال 1401 به کره جنوبی، سهم 99.2 درصدی 10 قلم عمده صادراتی از ارزش کل صادرات غیرنفتی (بدون نفت خام) به کره جنوبی بوده که نشان از تنوع کم در صادرات به این کشور است.

کره 2

عمده‌ کالاهای وارداتی ایران از کره جنوبی

برخلاف صادرات ایران به کره جنوبی، واردات آن از این کشور در سال1401 از تنوع نسبتا بهتری برخوردار بوده و فصول » 85 ماشین آلات و دستگاه‌های برقی و اجزا و قطعات آنها»، 39 «مواد پالستیکی و اشیا ساخته شده از این مواد»و 84 »رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار آب گرم، ماشین آلات و وسایل مکانیکی» به ترتیب با سهم 15.8 درصد، 15.7 درصد و 14.7 درصد از کل ارزش واردات از این کشور، عمده گروه‌های وارداتی از کره جنوبی طی بازه مذکور را به خود اختصاص داده‌اند. براساس داده‌های اعلام شده عمده کالای وارداتی هر یک از گروه های ذکر شده در بالا نیز «کنترل پنل الکتریکی مخصوص لوازم خانگی »، «پلی کربنات ها»   و  «سایر اجزاء و قطعات یخچال ها، فریزرها و و سایر تجهیزات سردکننده» بوده است  10 گروه عمده کالاهای وارداتی از کرهجنوبی حدود 85 درصد از کل ارزش واردات ایران از کره جنوبی را تشکیل می دهد.