چرا رشد نقدینگی و پایه پولی علی‌رغم رشد بدهی دولت در 1402 کاهش یافت؟

به گزارش اکوایران، در سال 1402 علی‌رغم اینکه نقش بدهی دولت و بانک‌ها در رشد پایه پولی افزایش یافته است، به دلایلی همچون کاهش خالص دارایی‌های خارجی و سایر اقلام، رشد پایه پولی کاهش پیدا کرده است. این درحالیست که در سمت نقدینگی نیز علی‌رغم افزایش نقش خالص مطالبات از دولت و شرکت‌های دولتی در رشد نقدینگی، در اثر سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها بدهی بخش غیردولتی کاهش یافته و نقدینگی از این حیث دچار کاهش شده است. به همین ترتیب عوامل مذکور باعث شده تا رشد پایه پولی و نقدینگی در پایان 1402 نسبت به ابتدای سال فروکش کند.

کانال کاهش رشد نقدینگی طی یازده ماهه 1402

بر اساس آمارهای نرخ رشد نقدینگی که مهمترین کل پولی اثرگذار بر تورم در اقتصاد است، مشاهده می‌شود این نرخ از حدود 33.1 درصد در فروردین 1402 به حدود 27.5 درصد در بهمن ماه و 24.3 درصد در پایان اسفند کاهش پیدا کرده است. در این میان جزئیات سهم از رشد اجزای نقدینگی طی یازده ماهه ابتدایی 1402 قابل بررسی است. به‌طور کلی نقدینگی از چهار بخش عمده خالص بدهی دولت و شرکت‌های دولتی و خالص بدهی بخش غیردولتی به سیستم بانکی، خالص دارایی‌های خارجی و خالی سایر اقلام تشکیل شده است که به جهت سهولت بیان در این گزارش، سهم خالص دارایی‌های خارجی و خالص سایر اقلام در رشد نقدینگی جمع زده شده است. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم از رشد بزرگترین بخش نقدینگی یا به عبارتی بدهی‌های بخش غیردولتی به سیستم بانکی، از ابتدای سال رو به کاهش رفته است به طوریکه از حدود 25.7 درصد در ابتدای 1402 به 20.6 درصد در پایان بهمن ماه رسیده است.

در مقابل مشاهده می‌شود سهم از رشد بدهی بخش دولتی به نظام بانکی به‌طور کلی روندی افزایشی تجربه کرده و از حدود 5 واحد درصد در فروردین به 6 درصد در پایان یازدهمین ماه 1402 رسیده است.

تمامی این موارد در شرایطی رخ داده که سهم خالص دارایی‌های خارجی و سایر اقلام نظام بانکی در رشد نقدینگی طی سال 1402 رو به کاهش گذاشته و حتی  از ابتدای تابستان کانالی برای کاهش یافتن نقدینگی بوده است.

چرا علی‌رغم افزایش خالص بدهی بانک‌ها و دولت به بانک مرکزی، رشد پایه پولی فروکش کرده است؟

از سوی دیگر آمارهای مربوط به جزئیات پایه پولی یا همان ترازنامه بانک مرکزی حاکی از روند رو به رشد بدهی بانک‌ها و دولت به بانک مرکزی بوده است. در مقابل مشاهده می‌شود خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی از ابتدای تابستان 1402 تا کنون نقش کاهنده در رشد پایه پولی داشته و خالص سایر اقلام نیز از شهریور ماه به شکل منفی در رشد نقدینگی نقش داشته است. 

به همین ترتیب بنظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل کاهش رشد نقدینگی طی 1402 به دلیل کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها بوده که خود را به شکل کاهش سهم از رشد بخش غیردولتی در رشد نقدینگی نشان می‌دهد و این درحالیست که سهم از رشد بخش دولت و شرکت‌های دولتی در رشد نقدینگی بیش از ابتدای 1402شده است. همچنین اصلی‌ترین دلیل کاهش رشد پایه پولی از شهریور ماه تا بهمن نیز عمدتا در اثر کاهش مقداری خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و سایر اقلام رخ داده است. این درحالیست که عمدتا نقش خالص بدهی بانک‌ها و دولت به بانک مرکزی در رشد پایه پولی طی 11 ماهه ابتدایی 1402 چشمگیر بوده است.