بلاک‌چین آپتوس؛ بستری برای گسترش نسل سوم اینترنت

به گزارش اکوایران، پس از فروش دارایی‌هایی پروژه‌ی ناتمام Diem که به منزله‌ی پایانی بر سفر جنجالی متا برای ساخت ارز دیجیتال جدید بود. آزمایشگاه آپتوس توسط گروهی از توسعه‌دهندگان سابق دیم در سال ۲۰۲۱ تأسیس شد. در صفحه‌ی اصلی وب‌سایت آپتوس این جمله به چشم می‌خورد: " آزمایشگاه آپتوس متعهد به توسعه محصولات و برنامه‌های کاربردی در بلاک‌چین Aptos است که تجربه کاربر وب ۳ را بازتعریف می‌کند."

چرا آپتوس به توسعه زیرساخت برای وب ۳ می‌پردازد؟

برای پاسخ به این سؤال بهتر است ابتدا اهمیت نسل سوم اینترنت را بدانیم. وب ۳ یا اینترنت نسل سوم، مفهومی نسبتاً جدید در محافل فناوری است که به‌مرور با نشان‌دادن قابلیت‌های خود توانسته است به یک پای ثابت در بحث‌های داغِ رسانه‌ای بدل شود. وب ۳ بر پایه بلاک‌چین و عدم مرکزیت ساخته شده است. در اینترنت نسل سوم تمامی سرویس‌دهنده‌ها یا همان "برنامه‌های غیرمتمرکز" اطلاعات، تاریخچه تعاملات و داده‌های تراکنش‌ها را از طریق بلاک‌چین ذخیره می‌کنند.

اهمیت وب ۳ از آنجا نشات می‌گیرد که قصد دارد تمرکز اطلاعات را از اختیار چند شرکت بزرگ خارج کند و فضای اینترنت را به یک فضای باز، شفاف و تعامل‌پذیرتر تبدیل کند.

برای پاسخ به چرایی به‌وجودآمدن مفهوم وب ۳ مروری بر تاریخچه اینترنت خواهیم داشت. در اواخر دهه‌ی ۹۰ میلادی باعرضه وب ۱ شاهد انتشار صفحات ایستا، صرفاً خبری و بدون امکان هیچ‌گونه تعاملی بودیم. سپس در اوایل قرن ۲۱ و باعرضه وب ۲، امکان تعاملِ کاربران با سرویس‌دهنده و سایر کاربران سبب به‌وجودآمدن شبکه‌های اجتماعی، فروشگاه‌های اینترنتی و سرویس‌های ابری شد. پس از چندین سال سرخوشی از این قابلیت‌ها، مسئله‌ی حریم خصوصی جدی‌تر شد، چرا که به‌مرور دریافتیم تمامی اطلاعات ما توسط چند شرکت بزرگ مدیریت می‌شود و این یعنی ما (کاربران) در برابر حفاظت از حریم شخصی خود کاملاً بی‌دفاع هستیم. ازاین‌رو احساس نیاز به اینترنتی که مشکل حریم خصوصی را رفع کند و ضمناً برای رعایت این حریم، به‌راحتی و بدون واسطه پردازشگر تراکنش‌های مالی کاربران باشد بیش‌ازپیش احساس شد و مفهوم وب ۳ شکل گرفت.

 وب ۳ آینده‌ی اینترنت است و آپتوس از همین‌الان به‌خوبی این موضوع را درک کرده است.

 آیا وب ۳ به‌قدری بزرگ است که یک راهکار لایه ۱ دیگر مانند آپتوس بخواهیم؟

بلاک‌چین‌های بیت‌کوین، اتریوم، ترون، سولانا، بایننس اسمارت چِین، تزوس و… به‌عنوان بلاک‌چین‌های لایه 1 شناخته می‌شوند. اکثر این شبکه‌ها قادر به اجرای قراردادهای هوشمند هستند اما مشکل اصلی بلاک‌چین‌های لایه یک مبحث "مقیاس‌پذیری" است. یعنی این شبکه‌ها بتوانند در صورت نیاز، تعداد بیشتری از تراکنش‌ها را در واحد ثانیه پردازش کنند. ازاین‌رو هر بلاک‌چین جدید که بتواند ضمن رعایت امنیت و عدم مرکزیت، ضلع سوم مثلث، یعنی مقیاس‌پذیری را بهبود ببخشد موردتوجه قرار خواهد گرفت. به طور مثال در حال حاضر بلاک‌چین سولانا به‌عنوان یکی از سریع‌ترین بلاک‌چین‌های لایه یک توان پردازش ۶۵ هزار تراکنش در ثانیه را دارد. این عدد برای رمزارز محبوب ترون ۲۰۰۰ تراکنش و برای اتریوم رمزارز دوم بازار ۲۵ تراکنش در ثانیه است. طبق وعده‌ی تیم پروژه‌ی آپتوس و بررسی‌های فنی انجام شده، این بلاک‌چین قابلیت پردازش ۱۶۰ هزار تراکنش در ثانیه را دارد. اما آیا وب ۳ آن‌قدر بزرگ شده است که به این سرعت نیاز داشته باشیم یا این ظرفیت در حد یک ظرفیت اسمی خواهند ماند؟

پاسخ مستقیم به تعداد کاربران وب ۳ کمی دشوار است، چراکه وب ۳ هنوز درحال‌رشد و توسعه است و شاخص‌های مشخصی برای اندازه‌گیری تعداد کاربران وجود ندارد. اما می‌توانیم با بررسی تعداد کاربران برنامه‌های غیرمتمرکز، به‌عنوان لایه‌ی بیرونی و قابل مشاهده‌ی خدمات وب ۳ یک تخمین کلی از تعداد کاربران داشته باشیم. برای مثال سه برنامه با سه کاربرد مختلف را بررسی کردیم:

یونی‎سواپ: طبق داده‌های Dune Analytics این صرافی غیرمتمرکز به رکورد جدیدی از نظر تعداد کاربران فعال در پلتفرم خود رسیده است و کاربران آن از 30 میلیون نفر فراتر رفته است.

اِنجین: بر اساس گزارش‌های Enjin این پلتفرم بازی اجتماعی میزبان بیش از 20 میلیون کاربر و 250.000 انجمنِ بازی است.

اودیوس: بر اساس گزارش‌های Audios این پلتفرم موسیقی توانسته است به رکورد 7 میلیون شنونده ماهانه، 250.000 هنرمند و کمی بیش از 1 میلیون آهنگ منتشر شده دست یابد.

همچنین بر اساس گزارش DappRadar که در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۲ منتشر شده است، تعداد "کاربران روزانه" برنامه‌‎های غیرمتمرکز در مقایسه با سال ۲۰۲۱، ۳۹۶ درصد افزایش‌یافته و به ۲.۴ میلیون نفر رسیده است.

در نمودار زیر می‌‎توان میزان رشد تعداد "کیف پول‌های متمایز فعال" در سال 2022 را در مقایسه با سال 2021 بر اساس دسته‎بندی‌های مختلف مشاهده کرد. اکثر دسته‌بندی‎‌ها رشد قابل‌توجهی داشته‌اند:

آمار قابل‌توجه دیگر نظرسنجی مؤسسه معتبر consensys است. بر اساس این نظرسنجی که امسال در سطح بین‌‎المللی انجام شده است 24درصد شرکت‌‎کنندگان آشنایی قابل‌قبولی با مفهوم و کاربردهای وب 3 داشته‌اند. البته میزان این آشنایی کمتر از حوزه‎های متاورس با 36درصد و NFT با 34درصد بوده است که می‌‎تواند به دلیل پیچیدگی‎های فعلی آن باشد اما قطعا امیدوارکننده است.

بر اساس داده‌‎های جمع‎آوری شده و پیشرفت روزافزون اینترنت نسل سوم به نظر می‎رسد تقاضا برای وجود زیرساخت‎های بلاک‎چینی سریع‎تر همچون پروژه آپتوس احساس می‎شود. براین‌اساس نگاهی به وجوه تمایز فنی این بلاک‎چین با دیگر بلاک‎چین‎های موجود، تیم توسعه، شرکای تجاری و همکاری‌های آن خواهیم انداخت تا در نهایت علل اهمیت این پروژه تا حدودی مشخص گردد.

زبان برنامه‌‎نویسی MOVE موتور پیشران آپتوس

 آنچه اهمیت پروژه آپتوس را بیشتر می‌کند بهره‌مندی از یک‌زبان برنامه‌نویسی اختصاصی و بهبودیافته است. رمزارز آپتوس برای نمایش وضعیت دفترکل توزیع شده در بلاک‎چین خود، از مدل شیءگرای Move استفاده می‌کند. این زبان برنامه‌‎نویسی یک‌زبان اجرایی بایت کد است که وظیفه پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند و انجام تراکنش‌‎های سفارشی را بر عهده دارد و برای حل مشکلات موجود در زبان‌های برنامه‌‎نویسی دیگرِ بلاک‎چین مانند سالیدیتی طراحی شده است.

زبان برنامه‌نویسی Move به‌گونه‌ای پیاده‌‎سازی شده است که تأکید زیادی بر "کمبودِ منابع" و "کنترل دسترسی" داشته باشد. این موضوع سبب می‎‌شود حتی در زمان وجود کدهای غیرقابل‌اعتماد و مخرب، ایمنی شبکه تضمین شود. از طرفی، برای کمک به نوشتن کدی که قابل‌اعتمادتر است، توسعه‌دهندگان به اعتبارسنج‎‌های شبکه دسترسی دارند. اعتبارسنج، یک تأییدکننده رسمی تراکنش است که می‌تواند صحت و اعتبارِ عملکرد یک قرارداد هوشمند را در برابر مشخصات از پیش تنظیم شده تأیید و یا رد کند.

همان‌طور که اشاره شد ویژگی زبان برنامه‌‎نویسی Move این است که بر اساس زبان Rust ساخته شده و تغییراتی روی آن صورت‌گرفته است تا مشکلاتی که شبکه سولانا با آنها مواجه است را نداشته باشد؛ بنابراین انتظار می‎‌رود این بلاک‎چین هم سریع‎تر و هم ایمن‎تر از شبکه سولانا عمل کند.

منعطف برای ارتقا‌های احتمالی

اکثر بلاک‌چین‌های موجود به‌گونه‌ای طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند که به‌سختی امکان ایجادِ تغییرات در آن‌ها وجود دارد. این سختی گاه به دلیل پیچیدگی تغییر در هسته و کدِ اصلی و گاه علاوه‌برآن به‌خاطر پیچیدگی‌های تصمیم‌گیری و اجرای Hard Fork و Soft Fork است. اما قابلیت پیکربندی و ارتقا یکی از ویژگی‌های پیش‌فرض در ارز دیجیتال آپتوس است. طراحی ماژولار (چندبخشی) آپتوس امکان ایجاد تغییرات جزئی یا کلی و مدل‌سازی تهدیدات احتمالی را برای آن فراهم می‌کند. این انعطاف باتوجه‌به تهدیدات روزافزون سایبری همانند یک آنتی‌ویروس قابل ارتقا می‌تواند امنیت بسیار زیادی را برای شبکه فراهم کند.

سازوکار اجماع در بلاک‌چین آپتوس

اعتبارسنج‌ها در آپتوس به روش گواهی اثبات سهام (PoS) و با سازوکار پیشرفته‌ی تحملِ خطای بیزانسی (BFT) به اجماع می‌رسند. تحملِ خطای بیزانسی این امکان را برای شبکه‌های توزیع‌شده فراهم می‌کند که حتی در صورت عدم پاسخگویی یا عدم صداقت در پاسخگویی تعدادی از اعتبارسنج‎ها، اجماع بر رویدادی که صحیح است صورت گیرد.

 پروژه Aptos به‌جای استفاده از سازوکار اجماعی که صرفاً از ترتیبِ تراکنش‌ها تبعیت کند، از دو الگوریتم اجماع موازی بهره می‌برد. این دو فرایند به‌موازات یکدیگر اجرا می‌شوند که درنهایت باعث کاهش تأخیر و افزایش سرعتِ تأیید و پردازش تراکنش‌ها می‌گردد.

راه‌حل آپتوس برای گم‌کردن کلیدهای خصوصی

یکی از مشکلاتی که بسیاری از کاربران با آن مواجه هستند و تا پیش‌ازاین به‌جز استفاده از برنامه‌های شخص ثالث روش دیگری برای حل آن وجود نداشت، فراموشی رمز عبور یا عبارات بازیابی است. گم‌کردن رشته کلمات بازیابی باعث می‌شود برای همیشه رمزارزهای خود را از دست بدهید. بااین‌حال آپتوس به کاربران کمک می‌کند تا اگر کلیدهای خصوصی خود را فراموش یا گم کردند، بتوانند به روشی ایمن آن‌ها را بازیابی کنند.

 تیم توسعه‌ی قدرتمند

بنیان‌گذاران آپتوس مو شیخ (Mo Shaikh) به‌عنوان مدیرعامل و اوری چینگ (Avery Ching) به‌عنوان مدیر ارشد فناوری هستند. هر دوی آنها از کارمندانِ متا (فیس‌بوک سابق) بوده و سال‌ها تجربه در صنعت بلاک‌چین و فناوری‌های مالی دارند. این دو به واسطه‌ی سه سال کار بر روی یکی از موردتوجه‌ترین پروژه‌های بلاک‌چینی یعنی پروژه‌ی دیم شرکت متا توانسته‌اند از تجربه و اعتبار بالایی در این صنعت بهره‌مند شوند.

شاکله‌ی اصلی تیم اپتوس از طراحان، محققان و مهندسان پروژه‌ی دیم (Diem) تشکیل شده است. طبق آخرین اطلاعات در حال حاضر بیش از ۵۰ نفر از اعضای سابقِ بلاک‌چین دیم در اپتوس مشغول به کار هستند. همچنین طبق بررسی صفحه رسمی لینکدین این شرکت، چند تن از اعضای اصلی پروژه سولانا از جمله آستین ویرتز (Austin Virts) مدیر ارشد مارکتینگ سابق سولانا در حال حاضر با آپتوس همکاری می‌کنند. می‌توان گفت به واسطه‌ی اعتبار مدیران اصلی این شرکت آنها توانسته‌اند مجموعه‌ای از افراد نخبه و پرتلاش این حوزه را به پروژه‌ی خود جذب کنند که این خود یکی از عوامل برتری این پروژه در حال حاضر است.

شرکای تجاری و همکاری‌ها

جذب سرمایه‌ی ۳۵۰ میلیون‌دلاری آپتوس راه را برای سه سال توسعه‌ی بی‌وقفه برای این شرکت هموار کرد و سرانجام آپتوس در ۱۲ اکتبر ۲۰۲۲ راه‌اندازی شد و چند روز بعد شبکه اصلی بلاک‌چین خود با نام Aptos Autumn را منتشر کرد.

طبق اطلاعات "کرانچ بیس" این پروژه طی سه مرحله ۳۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است. سرمایه‌گذاران مطرح و بزرگی که در اینجا به تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• Binance Labs

• PayPal Ventures
• Circle Ventures
• Jump Crypto
• a16z
• Tiger Global Management

آپتوس توانسته با جلب‌اعتماد گوگل کلود و استودیو گیمینگ کره‌ای NPIXEL بر روی توسعه‌ی بازی‌های بلاک‌چینی بر بستر وب ۳ فعالیت کند. همچنین همکاری با بیش از صد پروژه‌ی بلاک‌چینی و غیر بلاک‌چینی دیگر در بازه‌ی زمانی یک سال و نیم گذشته، دلیلی دیگر بر اهمیت این پروژه است. تمامی این‎ها نشان می‎دهد علاقه‌مندان به سرمایه‎گذاری در این حوزه بهتر است این پروژه را تحت‌نظر داشته باشند.